تحلیل محتوای کتاب‌های مطالعات اجتماعی مقطع ابتدایی از نظر میزان توجه به هویت ملی و هویت دینی

هدف از پژوهش حاضر بررسی میزان توجه به دو مؤلفه «هویت ملی» و «هویت دینی» در کتاب­ های جدیدالتألیف مطالعات اجتماعی ابتدایی در سال تحصیلی 98ـ1397 است. روش تحقیق، تحلیل محتوای کمی و واحد تحلیل، کلمه و تصویر است. در این پژوهش مؤلفه‌های هویت ملی شامل نمادها و سمبل‌های ملی، مشاهیر، اسطوره ­ها و شخصیت­ های ملی، میراث فرهنگی، ارزش­ ها و هنجارهای ملی، زبان و ادبیات فارسی، تاریخ ملی و رخدادها و حوادث ملی است و مؤلفه ­های هویت دینی شامل اعتقادات، اعمال و احکام دینی، آشنایی با روش زندگی اسلامی، اماکن و اسطوره ­های دینی ـ مذهبی است. جامعه آماری، کتب مطالعات اجتماعی پایه سوم تا ششم مقطع ابتدایی است که حجم نمونه برابر با جامعه آماری و شامل 198 پاراگراف و 436 عکس از متون کتاب‌های مذکور است. ابزار پژوهش، سیاهه تحلیل محتواست که روایی پژوهش بااستفاده از نظر صاحب‌نظران و پایایی آن بااستفاده از روش ویلیام اسکات انجام و ضریب توافق 90% حاصل شده است. برای تجزیه و تحلیل داده‌ها از شاخص آمار توصیفی و نرم‌افزار excel استفاده شده است. یافته­ ها نشان می‌دهد که در 76 درصد از متون درسی و 64 درصد از عکس­ ها، به مؤلفه ­های هویت توجه شده است. همچنین مؤلفه­ های هویت ملی در متن و تصاویر در مقایسه با هویت دینی به‌میزان بیشتری به چشم می­ خورد.

Keywords:

تحلیل محتوا , هویت ملی , هویت دینی , کتاب‌های مطالعات اجتماعی دوره ابتدایی