فهمی: تذکره‏‌نویسی گمنام از ماوراءالنهر: (تذکرۀ فهمی و تبیین اهمیت آن در تاریخ ادب فارسی در ماوراءالنهر)

Publish Year: 1399
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: Persian
View: 232

This Paper With 22 Page And PDF Format Ready To Download

  • Certificate
  • من نویسنده این مقاله هستم

استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:

لینک ثابت به این Paper:

شناسه ملی سند علمی:

JR_JLSS-53-2_001

تاریخ نمایه سازی: 20 بهمن 1399

Abstract:

ملا عبدالمطلب خواجه متخلص به فهمی (فوت پس از 1286ق) تذکره‏نویس ماوراءالنهری است. دربارۀ این شخصیت اطلاعات بسیار اندک و بعضاً نادرست در منابع کشورهای تاجیکستان و ایران دیده‏ می‏شود. مسئلۀ اصلی این پژوهش معرفی تذکره و تذکره‏نویس، طبقه‏بندی معیارهای تذکره‏نویسی و تحلیل دیدگاه‏های انتقادی وی در تذکره است. نگارنده برای تبیین این مسئله با استفاده از روش تحلیل محتوا و استناد به دستاوردهای رویکرد ژانری به متن به دنبال یافتن پاسخ برای پرسش‏های زیر است: فهمی‏ کیست، تذکرۀ وی دارای چه ویژگی‏هایی است و مؤلف چه دیدگاه‏های انتقادی دارد؟ این تذکره چه نقشی در جریان تذکره‏نویسی و تاریخ ادب فارسی در ماوراءالنهر ایفا کرده است؟ نتایج تحقیق نشان داد تذکرۀ فهمی تذکرۀ مستقلِ منثور عمومی ناتمام به فارسی است که در سدۀ سیزدهم قمری به فرمان حاجی ملا محمد توقسابه، از سپاهیان وقت بخارا، تألیف شده است. دیدگاه‏های انتقادی مؤلف را می‏توان در ذیل چهار عنوان «تاریخی ـ تحلیلی، اخلاقی، سیاسی ـ اجتماعی، و بلاغی ـ جمال‏شناسانه» تحلیل کرد. این تذکره به‏رغم ناتمام بودن، اطلاعات ذی‏قیمتی از ادب فارسی و جریان‏های فکری و عرفانی دورۀ خود را ثبت کرده است که در روند نگارش تاریخ ادییات فارسی در ماوراءالنهر شایان اهیمت است.

Authors

ابراهیم خدایار

دانشیار زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه تربیت مدرس

مراجع و منابع این Paper:

لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این Paper را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود Paper لینک شده اند :
  • - اسپرهم، داوود. (1386). «رسالۀ وحدتیه و رسالۀتنبیهیه». زبان و ...
  • - الگار، حامد. (1398ش/ 2006م). نقشبندیه. برگردان داود وفایی. تهران: ...
  • - باسورث، کلیفورد ادموند. (1381). سلسله‌های اسلامی جدید. ترجمة فریدون ...
  • - بچکا، یرژی. (1372). ادبیات فارسی در تاجیکستان. ترجمة محمود ...
  • - خواندمیر، غیاث‏الدین. (1362). تاریخ حبیب‏السیر فی اخبار افراد بشر. ...
  • - دانش، احمد مخدوم. (1960). رساله یا مختصری از تاریخ ...
  • - زهیر، عبدالرزاق. (1352). «تذکره‏نگاری در ادب دری». ادب. س21. ...
  • - شمس بخارایی. (1377). تاری‍خ‌ ب‍خ‍ارا، خ‍وق‍ن‍د و ک‍اش‍غ‍ر. م‍ق‍دم‍ه،‌ ...
  • - علی‏مردان، امریزدان و سیدعلی موجانی [زیرنظر]. (1376). فهرست نسخ ...
  • - عینی، صدرالدین. (1926م). نمونة ادبیات تاجیک. مسکو: نشریات مرکزی ...
  • - غفوروف، باباجان. (1377). تاجیکان. ج2. دوشنبه: عرفان. ...
  • - غنی، قاسم. (1383: تاریخ عصر حافظ: بحث در آثار ...
  • - فهمی، خواجه عبدالمطلب. (1936). تذکرۀ فهمی. نسخۀ خطی شمارۀ ...
  • - ـــــــــــــــــ (بی‏تا). تذکرۀ فهمی. نسخۀ خطی شمارۀ 2/2331. توصیف‏شده ...
  • - کوتی، سپیده. (1380)، «تذکره‏نویسی فارسی در آسیای میانه» در ...
  • - مسلمانیان قبادیانی، رحیم. (1380). «الله‏یار کته‏قورغانی». در دانشنامۀ ادب ...
  • - مسلمانیان قبادیانی، رحیم. (1380). «تذکرۀ فهمی» در دانشنامۀ ادب ...
  • - نائینی، محمدرضابن محمدرشید. (سدۀ دوازدهم قمری). «شرح بیتی از ...
  • - Algar, Hamid. (2019). “DAHBĪDĪYA” In Encyclopædia Iranica. Retrieved from ...
  • - Афсаҳзод, А. (2004). “Таърихи Фаҳмй” дар Энциклопеидяи Адабиёт ва ...
  • - Абдуллаев, Воҳид. (1967). Ўзбек адабиёти тарихи (XVII аср адабиёти ...
  • XVIII аср ва XIX асрнинг биринчи ярми адабиёти). 2-китоб. Тошкент: ...
  • - Айнӣ С. (1964). Куллиёт: Мирзо Абдулқодири Бедил. Ҷилди 11-ўм. ...
  • - Мирзоев А. М. ва А. Н. Болдырев. (1968). Феҳристи ...
  • - Урунбаева A. И Р. П. Джсалиловой. (1987). Собрание восточных ...
  • نمایش کامل مراجع