معرفت شهودی از نظر مولانا

از نظر عرفا کامل­ترین راه شناخت حق­تعالی، معرفت شهودی است. این نوع معرفت نه از راه تفکّر نظری بلکه با مشاهدۀ حقایق و طیّ منازل و مقامات و ترک تعلّقات دنیوی­ و تهذیب نفس به‌دست می­آید. این راه اگرچه راهی دشوار و سخت و خاصّ برخی انسان­های مخلص است، امّا نسبت به­روش برهانی و عقلی نزدیک‌ترین راه به هدف است. در این پژوهش برآنیم تا نظر مولانا را در مورد این مقوله به روش تحلیلی–توصیفی بیان داریم. برآیند تحقیق حاکی از آن است که مولوی نیز چون دیگر عرفا، قائل به مراتب در معرفت و شناخت است و شناخت شهودی را معتبرترین شناخت می­داند که در آن سالک بدون هیچ واسطه­ای خدا را به شهود قلبی خود می‌شناسد. وی شناخت عقلی و سپس حسّی را در مراتب بعدی می­داند و آن‌ها را برای کسانی‌که به شناخت مراتب بالاتر دسترسی ندارند، معتبر و مجاز می­داند. از دیدگاه مولانا، ابزار و وسیلۀ معرفت شهودی، دل است. از نظر وی دلی که منظر و مظهر حضرت سبحان است، دل انسان کامل یا به تعبیری دل اولیا و انبیا است و توحید حقیقی، دیدار شهودی است و این نوع معرفت نسبت به خداشناسی که مبتنی بر استدلال و آفاق و انفس است، رجحان و برتری دارد

Keywords:

استدلال , دل , شهود , معرفت , مولوی