ابعاد و مؤلفه‌های مؤثر در طراحی بسته خدمات پایه سلامت در ایران: رویکرد تحلیل عاملی اکتشافی و تأییدی

مقدمه: بسته خدمات پایه سلامت حداقل مجموعه خدمات بهداشتی و درمانی ضروری است که همه مردم باید به آن دسترسی داشته باشند؛ ولی درباره خدمات گنجانده شده در یک بسته و یا خدماتی که باید در آن گنجانده شود، اجماعی وجود ندارد. این مطالعه با هدف شناسایی ابعاد و مؤلفه‌های مؤثر در طراحی بسته خدمات پایه سلامت در ایران انجام شد. مواد و روش کار: یک مطالعه ترکیبی انجام شد. در بخش کیفی، 25 مصاحبه عمیق فردی با صاحب‌نظران وزارت بهداشت، سازمان‌های بیمه گر و سازمان برنامه و بودجه انجام شد و داده‌ها با روش تحلیل محتوا مورد بررسی قرار گرفتند. در بخش کمی 285  نفر از مدیران و اعضای هیات علمی وزارت بهداشت، سازمان‌های بیمه‌گر و 12 دانشگاه علوم پزشکی در مطالعه شرکت کردند. داده‌ها با استفاده از پرسشنامه‌ای در دو بخش، شامل مشخصات دموگرافیک و ارزیابی 58 معیار، جمع‌آوری و از نرم‌افزارهای SPSS.23 و 3.2.8.Smart-pls جهت تحلیل عاملی اکتشافی و تأییدی استفاده شد. یافته ها: 8 بعد در اولویت بودن برای سلامت، ساختار و ظرفیت نظام ارائه خدمت، مطالبات مردمی، هزینه اثربخشی، بهره‌مندی، منابع مالی، مقبولیت اجتماعی خدمت و تعهدات و مطالبات حاکمیت جهت طراحی بسته خدمات پایه سلامت شناسایی شدند که 57 مؤلفه با بار عاملی قابل قبول در زیر این 8 عامل قرار گرفتند. با توجه به شاخص نیکویی برازش در تحلیل عاملی، عملکرد کلی مدل پژوهش در حد مطلوب بود. نتیجه گیری: قرار دادن خدمات سلامت‌نگر و پیشگیری‌کننده در بسته خدمات به جهت ترغیب جمعیت تحت پوشش به استفاده از خدمات و ارتقای سطح سلامت در کشور، ایجاد گروه نظارت بر اجرای بیمه سلامت و ارزیابی آن جهت دسترسی بهتر و مناسب به هدف کلی یعنی پوشش همگانی و تدوین بسته‌ای جامع به نحوی که همه افراد تمایل داشته و رضایت به استفاده از خدمات داشته باشند، در طراحی بسته خدمات پایه سلامت حائز اهمیت است.

Keywords:

Basic Health Service Package , Exploratory Factor Analysis , Confirmatory Factor Analysis , Mixed Method Study , بسته خدمات پایه سلامت , تحلیل عاملی اکتشافی , تحلیل عاملی تأییدی , مطالعه ترکیبی