تحلیل کنش‌گفتار تعارفات در فارسی، انگلیسی و فرانسه از منظر اجتماعی‌فرهنگی

هدف اصلی مقالة پیش رو، واکاوی کنش‌گفتار تعارفات در فارسی، انگلیسی و فرانسه از منظر اجتماعی‌فرهنگی است تا به تنویر دیدگاه‌ها نسبت به آئین‌های قراردادی جهان‌شمول فرهنگی و زبان‌شناختی در فارسی، انگلیسی و فرانسه بپردازد و در پی ایجاد ارتباط بین کاربردشناسی اجتماعی زبان و  ترجمه باشد. بدین‌منظور، 87 اصطلاح مربوط به کنش‌گفتار تعارفات در سه زبان فارسی، انگلیسی و فرانسه که به‌ترتیب شامل تعارفات مربوط به احوال‌پرسی (18 اصطلاح) و تعارفات مربوط به مراودات اجتماعی (69 اصطلاح) بودند، مورد مطالعه قرارگرفت و با روش تحلیل‌گفتار به واکاوی و بررسی آن‌ها از منظر اجتماعی و فرهنگی پرداخته شد. نتایج نشان داد که در فارسی، برخلاف انگلیسی و فرانسه، شرط ادب گوینده اغلب بر نفی یا رد تعارف طرف مقابل قرار می‌گیرد. به‌علاوه، گویشوران فارسی در گفتار خود متواضع‌تر، غیرصریح تر، ایهام‌آمیزتر، مبهم‌تر و پرگوتر از گویشوران انگلیسی و فرانسوی‌اند، به‌طوری که اغلب بر طبق عادات فرهنگی و اجتماعی خود جواب تعارفات را تا حدودی مبهم باقی گذاشته و از بیان گزاره‌های مستقیم و قطعی اجتناب می‌کنند. از سوی دیگر، تعارفات به‌عنوان بخشی از هنجارهای اجتماعی‌فرهنگی فرانسه، برخلاف فارسی، فلسفی و طولانی نبوده و در عین حال به صراحت و اختصار تعارفات انگلیسی نیستند و در بسیاری موارد به‌کارگیری کلام تعارف‌آمیز در فرانسه در مقایسه با انگلیسی رسمی‌تر به‌نظر می‌رسد و در مجموع نامحتمل نیست که چنین تفاوت‌های فرهنگی باعث نوعی برگردان منفی در هر یک از این زبان‌ها گردد. یافته‌های این مقاله اطلاعات مفیدی را در خصوص مشکلات تلاقی فرهنگی در هنگام ترجمة گفتار تعارف‌آمیز فراهم آورده و از ارزش خاصی برای علاقه‌مندان در زمینة ترجمه و حوزه‌های کاربردشناسی زبان برخوردار است.

Keywords:

تعارفات , مشکلات بین فرهنگی , اجتماعی-فرهنگی , عدم تطابق , کنش گفتار