اعتبارسنجی نظریه اعجاز روانشناختی قرآن با تاکید بر آرا امین خولی

«اعجاز قرآن» از مباحث مورد اعتنای اساطین علوم قرآن بوده و یکی از نظریاتی که در این باره مطرح کردهاند، نظریه «اعجاز روانشناختی» است. جستار پیش رو که از نوع تحقیقات کتابخانهای است، اعجاز روانشناختی قرآن را با روشی توصیفی ـ تحلیلی، از منظر «امین خولی» محقق معاصر مصری، بررسی کرده است. نتیجه آنکه از نگاه خولی، اعجاز روانشناختی، یکی از وجوه اعجاز ادبی ـ بیانی قرآن محسوب میشود و مراد از آن، این است که قرآن با هدف پرورش انسان و اصلاح جامعه، در دعوت خویش زوایای پنهان نفس آدمی را مدنظر داشته و شناخت عمیق قرآن از این زوایا ـکه گزارههای علمی روز از روان انسان نیز آن را تایید میکنندـ نشان از الهی بودن قرآن و اعجاز آن دارد. با این حال، نظریه خولی با چند اشکال و ابهام مواجه است: نخست آنکه مقدماتی که برای نظریه خود پیریزی کرده است، در برخی ابعاد و اجزا با یکدیگر سازگاری ندارند؛ دوم آنکه مبانی دیدگاه وی با برخی از ضروریات دین منافات دارد؛ سوم آنکه وی برخی از مفاهیم کلیدی نظریه خود را تبیین نکرده است؛ و چهارم آنکه شواهد نظریهاش از بعد کمی و کیفی ناتمام است.

Keywords:

قرآن , اعجاز روانشناختی , اعجاز ادبی , امین خولی