برآورد بیلان آبی در حوضههای منتهی به خلیجفارس با استفاده از مدل نیمهتوزیعی SWAT

در چند دهه اخیر مدلسازی پیوسته و فیزیکی از جایگاه خوبی در برآورد بیلان آبی در جهان برخوردار شدهاند و بهعنوان ابزار کارآمدی در برنامهریزی و پیشگیری از مواجهه با بحران آب مطرح هستند. علاوه بر آن، اینگونه مدلهای هیدرولوژیک قابلیت بررسی و مطالعه اثرات عملیات آبخیزداری برروی مولفههای جریان در حال و آینده را نیز دارا بوده و ابزار مناسبی برای بهینهسازی این عملیات بهشمار میرود. در این پژوهش، بهمنظور برآورد جریان زیرزمینی، از مدل ارزیابی آب و خاک (SWAT) در حوضههای منتخب ۶ استان جنوب غرب کشور شامل استانهای ایلام (حوضه گلگل)، بوشهر (حوضه باغان)، خوزستان (حوضه مرغاب)، فارس (حوضه شکستیان)، کهگیلویه و بویراحمد (حوضه تنگ بریم) و استان هرمزگان (حوضه درآگاه) محاسبه گردید. بهمنظور ارزیابی عملکرد مدل اطلاعات مورد نیاز شامل دادههای هیدروکلیماتولوژی، نقشه خاک و خصوصیات آن، نقشه کاربری اراضی و نقشه مدل رقومی ارتفاع (DEM) بهعنوان دادههای لازم آماده و پس از اصلاحات اولیه به مدل داده شد. برای واسنجی دقیق، تحلیل عدم قطعیت و اعتبارسنجی مدل برای حوضههای مذکور، از نرمافزار SWAT- CUP و برنامه ۲SUFI- استفاده شد. بهمنظور ارزیابی مدل معیارهای P فاکتور و R فاکتور (معیارهای ارزیابی در برنامه ۲SUFI-) و شاخصهایی نظیر ضریب تبیین (۲R) و نش- ساتکلیف (NS) استفاده شد. شاخص نش- ساتکلیف در حوضههای ششگانه در دوره واسنجی بهترتیب معادل ۶۶/۰، ۷۳/۰، ۴۰/۰، ۳۲/۰، ۵۳/۰ و ۷۸/۰ و در دوره اعتبارسنجی معادل ۴۹/۰، ۴۸/۰، ۴۲/۰، ۴۵/۰، ۴۶/۰ و ۶۲/۰ بود. بهجز حوزه شکستیان استان فارس، نتایج حاکی از کارآیی قابل قبول و مطلوب مدل در برآورد بیلان در حوضههای مورد مطالعه است.

Keywords:

Persian Gulf , South Watersheds , SWAT , Water Balance. , بیلان آبی , حوضههای جنوب , خلیج فارس , SWAT