مطالعه اثرات تغییر کاربری اراضی بر میزان کربن آلی و سایر ویژگی های خاک های ورتی سول (مطالعه موردی دشت بیله ور استان کرمانشاه)

کاهش کیفیت و قدرت باروری خاک ناشی از هدررفت کربن آلی از مهم ترین پیامدهای تغییر کاربری اراضی است، که اثرات جبران ناپذیری را بر خاک به جای می گذارد. به منظور بررسی اثر تغییر کاربری اراضی بر میزان کربن آلی خاک در خاک های ورتی سول، سری سرتیپ آباد به وسعت ۱۸۵۰ هکتار در جنوب دشت بیله ور با استفاده از طرح پایه کاملا تصادفی در قالب آزمایش فاکتوریل با ۱۰ تکرار در دو کاربری زراعی و مرتع مورد مطالعه قرار گرفت و برخی از ویژگی های فیزیکی و شیمیایی خاک در دو کاربری با هم مقایسه شدند. نتایج مطالعات نشان داد که کربن آلی خاک در افق های سطحی در کاربری مرتع بیشتر از کاربری زراعی بوده و به تبع آن میزان کربن ترسیب شده نیز در کاربری مرتع بیشتر می باشد، در افق های پایینی اختلاف معنی داری در میزان کربن آلی خاک در دو کاربری مشاهده نشد، در اثر تغییر کاربری اراضی از مراتع به زمین های زراعی میزان جرم مخصوص ظاهری، نیتروژن، اسیدیته و هدایت الکتریکی خاک به طور چشمگیری افزایش و درصد کربن آلی خاک کاهش می یابد. فرایند فعال پدوتوربیشن، میزان رس (بالای ۵۰ درصد)، خاکدانه های کوچک فراوان و ساختمان پایدار از جمله عوامل مهم در ذخیره کربن آلی در خاک های ورتی سول بوده که می توانند اثرات تغییر کاربری اراضی را بر میزان کربن آلی خاک کاهش دهند. به طورکلی می توان گفت که تغییر کاربری اراضی نه تنها می تواند لطمه شدیدی بر ویژگی های فیزیکی و شیمیایی خاک بر جای بگذارد بلکه با هدررفت کربن و تصاعد بیشتر گازهای گلخانه ای حیات کره زمین را نیز به مخاطره می اندازد.

Keywords:

Carbon Sequestration , Kermanshah province , Land use , Soil organic Carbon , Vertisols. , استان کرمانشاه , ترسیب کربن , کربن آلی خاک , کاربری اراضی , ورتی سول ها