نقالی؛ گفتمان فرهنگ دینی در عصر صفوی واکاوی نقل دینی در منظومه زرین قبانامه

زرین­قبانامه، از سراینده­ای ناشناس، یکی از متون منظوم پهلوانی نقالی/عامیانه در دورهی صفوی است. ناظم زرینقبانامه، گاهی داستان­های متن را از زبان پیر گوهرفروش و ترجمان نقل کرده است که قرینه ای بر شفاهی/ شنیداری بودن روایات منظومه به شمار می­آید. پرسش اصلی مقاله­ی حاضر این است که: منظومه­های نقالی- از جمله زرین­قبانامه- چه نقش و تاثیری در گفتمان فرهنگ دینی عصر صفوی داشتهاند؟ در پاسخ به این پرسش، به شیوه­ی تحلیلی و با روش کمی در گزینش دادهها، و با روش کیفی در تحلیل یافته­ها، به بررسی موضوع مقاله پرداخته شده و این نتیجه بهدست آمده است که نقالی راهی برای تبلیغ و ترویج مذهب در دوره­ی صفوی بوده است. تاریخ نقالی در ایران نشان میدهد از قرن سوم هجری که ایرانیان به نقل داستانها و حکایتهای حماسی میپرداختند تا با نفوذ اعراب مبارزه کنند؛ با پیدایش گرایش شیعه و سنی که دو گروه مناقبخوان و فضایلخوان را دربرابر هم قرار داد، نقالی پیشهای تاثیر گذار بر گفتمان دینی عصر خود بوده است؛ بهویژه در دوران صفوی که عصر رونق شاهنامهخوانان و نقالان است و گاه میان روایتهای حماسی یلان و پهلوانان با مذهب رایج احساس تعارض ایجاد میشده است، نقالی، گفتمان فرهنگ دینی بهشمار میآید.

Keywords:

عصر صفوی , زرین قبانامه , گفتمان دینی , نقالی