اثر همزیستی سه نوع قارچ اکتومیکوریز و باکتری کمک کننده همزیست (Bacillus cereus) بر جذب عناصر غذایی و رشد در کاج سیاه (Pinus nigra)

سابقه و هدف: میکوریزا از رایج ترین و قدیمی ترین ارتباط های همزیستی در سلسله گیاهی است. این قارچ ها از عوامل ضروری در سیستم پایدار خاک و گیاه محسوب می شود که با ریشه بیش از ۹۷ درصد گیاهان همزیستی دارند. امروزه مشخص شده که قارچ های میکوریز به روش های مستقیم، مانند بهبود تغذیه گیاه از طریق جذب عناصر غذایی و همچنین افزایش جذب آب توسط گیاه و غیر مستقیم، مانند کاهش تنش های زیستی و غیر زیستی سبب افزایش رشد گیاه میزبان می-گردند. درختان کاج از محبوب ترین درختان در فضای سبز و جنگل ها هستند که دارای همزیستی اجباری با اکتومیکوریزاها می باشند. مطالعات متعددی برای ایجاد اکتومیکوریز در شرایط استریل و همچنین بررسی اثر این سیستم همزیستی روی گیاهان انجام شده است، ولی تاکنون هیچ مطالعه ای که در آن به بررسی همزیستی سه نوع قارچ خوراکی اکتومیکوریز (Cantharellus cibarius, Amanita caesarea, Boletus edulis) و باکتری (Bacillus cereus) با کاج سیاه پرداخته باشند انجام نشده است. مواد و روش ها: این آزمایش به صورت طرح کاملا تصادفی با سه تکرار انجام شد. تیمارها عبارت بودند از: شاهد، باکتری باسیلوس سرئوس، قارچ های اکتومیکوریز چنترلا، بولتوس و آمانیتا و تیمارهای ترکیبی (قارچ+باکتری). دانهال های ۶۰ روزه کاج سیاه توسط قارچ و باکتری تلقیح شدند و بعد از ۱۵ ماه بررسی صفات مورد نظر انجام شد. صفات مورد بررسی عبارت بودند از: درصد میکوریزاسیون ریشه، ارتفاع بوته، قطر ساقه، وزن خشک ساقه و ریشه، میزان کلروفیل و درصد جذب عناصر نیتروژن، فسفر، پتاسیم و کلسیم. یافته ها: نتایج نشان داد که درصد میکوریزاسیون بطور معنی داری در سطح احتمال ۱ درصد تحت تاثیر تیمارها قرار گرفت. بیشترین (۳۲/۶۱ درصد) و کمترین (۱۴ درصد) درصد میکوریزاسیون به ترتیب توسط بولتوس+باسیلوس و قارچ چنترلا بدست آمد. جذب عناصر پتاسیم، نیتروژن و فسفر، کلروفیل a و کل، ارتفاع بوته و وزن خشک ساقه و ریشه به طور معنی داری تحت تاثیر تیمارها قرار گرفتند؛ درحالی که تفاوت چشمگیری از لحاظ قطر ساقه، جذب کلسیم و کلروفیل b در بین تیمارها مشاهده نشد. تمامی تیمارهای ترکیبی (باکتری+قارچ) به طور قابل ملاحظه ای ارتفاع بوته، وزن خشک ساقه، کلروفیل کل و جذب عناصر نیتروژن و پتاسیم را نسبت به شاهد افزایش دادند. همچنین تیمارهای ترکیبی بولتوس+باسیلوس و آمانیتا+باسیلوس تاثیر مثبتی در افزایش جذب فسفر، میزان کلروفیل a و وزن خشک ریشه داشتند. در خصوص تیمارهای جداگانه، نتایج نشان داد که فقط قارچ بولتوس در افزایش وزن خشک ساقه و جذب پتاسیم و فسفر موثر بود. در سایر موارد تفاوت معنی داری بین تیمارها و شاهد مشاهده نشد. بیشترین و کمترین مقدار صفات مورد ارزیابی نیز به ترتیب توسط تیمار بولتوس+باسیلوس و شاهد بدست آمد. نتیجه گیری: یافته های این تحقیق نشان داد که هر سه نوع قارچ اکتومیکوریز خصوصا قارچ بولتوس با گیاهچه های کاج سیاه، همزیستی داشتند. این همزیستی توسط باکتری کمک کننده همزیستی باسیلوس بهبود یافت و تلقیح کمکی باکتری باسیلوس با قارچ های مورد مطالعه بیشترین تاثیر را در افزایش میکوریزاسیون، جذب عناصر و رشد کاج سیاه داشتند.

Keywords:

آمانیتا , بولتوس , چنترلا , کلروفیل , درصد میکوریزاسیون