بررسی تحلیلی نقش راهبرد جایگزینی واردات در رشد تولید صنعتی ایران (با استفاده از فن داده- ستانده)

پس از جنگ جهانی دوم، بیشتر کشورهای در حال توسعه، جایگزینی واردات را به عنوان راهبرد مسلط صنعتی شدن، به کار گرفتند. هدفهایی از قبیل حمایت از صنایع نوپا و بهبودتر از پرداختها و افزایش درآمدهای دولت، از جمله مهمترین هدفهای این راهبرد به شمار می رفت. با سپری شدن دهه های توسعه و ناکامی بیشتر این کشورها در زمینه صنعتی شدن و دستیابی به هدفهای اولیه خود، ارزشیابی آثار و عملکرد راهبرد جایگزینی واردات اهمیت ویژه ای پیدا کرد. چنری از جمله کسانی بود که کوشید تا روشی برای اندازه گیری کمی آثار و پیامدهای این راهبرد ارائه نماید. در این روش، با استفاده از فنون داده- ستانده، نقش سیاستهای جایگزینی واردات، توسعه صادرات و گسترش تقاضای داخلی در رشد صنعتی، اندازه گیری می شود.در این مقاله، با بهره گیری از روش چنری- که بعدها توسط دیگران اصلاح و تکمیل گردید- به تجزیه عوامل رشد صنعتی ایران در دوره های ۱۳۴۸-۱۳۵۳ و ۱۳۵۳-۱۳۶۳ و ۱۳۶۷-۱۳۶۳ می پردازیم. در این پژوهش، از جدولهای داده- ستانده اقتصاد ایران برای سالهای ۱۳۴۸، ۱۳۵۳، ۱۳۶۳ و ۱۳۶۷، که به قیمتهای ثابت سال ۱۳۶۱ همسان شده اند، سود جسته ایم. نتایج به دست آمده نشان می دهد که عامل اصلی رشد صنعتی در ایران جایگزینی واردات نبوده، بلکه گسترش تقاضای داخلی محرک اصلی این رشد بوده است.