جایگاه وجود شناختی عقل فعال از نظر ارسطو

ارسطو به هنگام بررسی ویژگی های قوه ناطقه، به دلیل مواجه بودن با دو اصل از اصول خود، به عقلی به نام «عقل فعال» روی می آورد. ابهام ناشی از اختصار وی در بیان ماهیت و جایگاه عقل فعال و عدم بهره گیری از تنوع در اصطلاحات، تفاسیر مختلف و گاه معارضی را از سوی مفسران سبب می گردد، به گونه ای که عقیده وی نسبت به جایگاه واقعی عقل فعال، در هاله ای از ابهام باقی می ماند. اما با نگرشی تحلیلی به کلیه احتمالات ممکن در خصوص جایگاه عقل فعال و تکیه بر متون و مبانی ارسطو، می توان تنها یک احتمال را با آراء ارسطو سازگارتر دانست. بر پایه این تفسیر ارسطو سه عقل را در نظر دارد: عقل فعال بیرون از نفس انسان؛ عقل فعال (بالفعل) درون نفس انسان و عقل منفعل که دو مورد اخیر با هم متحدند و جنبه های فعلی و امکانی حقیقت واحدی را تشکیل می دهند. پذیرش این تفسیر علاوه بر جمع میان تفاسیر مختلف، می­تواند به یک نزاع مهم تاریخی پایان بخشد.

Keywords:

ارسطو , قوه ناطقه , عقل منفعل , عقل بالفعل , عقل فعال