بررسی عوامل موثر در وقوع فروچاله¬های دشت ابرکوه و تهیه¬ی نقشه¬ی خطر نواحی مستعد بروز آن

  فروچاله­ها حفره­هایی هستند که در سطح زمین­های آهکی و یا دیگر سنگ­های انحلال­پذیر بوجود می­آیند، تقریبا استوانه­ای و قیفی شکل­اند و متوسط ابعاد آن­ها حدود سه متر است. عوامل طبیعی و انسانی مختلفی در ایجاد این پدیده نقش موثری دارند. فروچاله­ها که به آهستگی و به تدریج گسترش می­یابند شاید همانند سیل و زلزله، خطرهای ناگهانی و فاجعه بار نداشته باشند، با این وجود به طور معمول خسارت­های ناشی از وقوع فروچاله­ها ترمیم ناپذیر، پرهزینه و مخرب­اند. شهرستان ابرکوه که در جنوب غرب استان یزد واقع شده، از جمله مناطقی است که با معضل فروچاله روبروست.در سال­های اخیر وقوع فروچاله در دو روستای فیض آباد و هوروک این شهرستان، خسارت­های چشمگیری به زمین­های کشاورزی و نیز تاسیسات منطقه وارد آورده است. در این پژوهش سعی شده تا با مطالعه و بررسی فروچاله­های رخ داده در دو منطقه­ی شهرستان، به شناسایی نواحی مستعد وقوع فروچاله در سال­های آتی و نیز ارائه­ی پیشنهاداتی جهت کاهش خسارات ناشی از رخداد این پدیده پرداخته شود. جهت ارزیابی عوامل موثر در وقوع فروچاله­ها از سیسستم اطلاعات جغرافیایی(GIS) و جهت پیش­بینی نواحی در معرض خطر وقوع فروچاله، از منطق فازی استفاده شد. جهت مدل سازی، ۹ معیار به عنوان عوامل اصلی و تاثیر گذار در ایجاد فروچاله­های منطقه در نظر گرفته شد که هرکدام از لایه­ها با استفاده از توابع عضویت فازی در سیستم اطلاعات جغرافیایی(GIS۱۰)، فازی شدند. در نتیجه­ی این مدل­سازی مشخص شد. به طور کلی حدود ۳۲ درصد از منطقه­ی مورد مطالعه معادل ۱۷ کیلومتر مربع، در معرض خطر بالای وقوع فروچاله قرار دارد که عمدتا  نواحی مرکزی شهرستان را در بر می­گیرد و نیز ۱۳ در صد منطقه معادل ۷ کیلومتر مربع پتانسیل کمتری جهت وقوع فروچاله دارند.    

Keywords:

فروچاله , عوامل طبیعی و انسانی , مدل فازی , سیستم اطلاعات جغرافیایی , شهرستان ابرکوه