مطالعه نقش فضای باز و الگوی پر و خالی خانه و مسجد در معماری سنتی و بازآفرینی آن در معاصر ایران

رعایت الگوهای بومی پر و خالی در خلق فضاهای زندگی ایرانیان منطبق با فرهنگ همسازی با طبیعت در اقلیم­های مختلف کشور و برای قرن­های متمادی شیوه عملکرد معماران بوده است. تقریبا بناهای امروزی پیوستگی و مسئولیت خود را نسبت به زمین، آسمان و همجواری­ها از دست داده­اند. فضاهای باز به واسطه تقلید نا­آگاهانه از معماری تندیس­وار اروپایی به پس­مانده و اضافه فضاها تبدیل شده و اهمیت پیشین خود را ندارند. این پژوهش با بررسی ویژگی­های فضای باز در مساجد و خانه­ها (به عنوان دو عنصر مهم در شکل­گیری شهرهای ایرانی) به دنبال راهکارهایی برای ایجاد توازن و رابطه مطلوب بین انسان و طبیعت و ایجاد حس تعلق و مشارکت در فضاهای معماری و بازآفرینی مفهوم فضای باز در کالبدی جدید و در مجموع به دنبال احیای دوباره مفهوم حیاط در معماری معاصر است. تحقیق حاضر براساس روش توصیفی و تحلیلی گونه­های ارتباط فضای باز و بسته انجام شده است. در همین راستا، ۱۲ نمونه پلان مسجد و ۱۲ نمونه پلان خانه در معماری سنتی و بررسی معماری مساجد و خانه­های دوران معاصر، ارتباط فضای باز و بسته در آن­ها مورد بررسی قرار گرفت و گونه­بندی شد. نتایج پژوهش بر این مهم تاکید دارد که ارزش­های نهفته در فضاهای باز و اصول حاکم بر آن­ها، قابلیت تداوم دارند و استمرار آن­ها در معماری معاصر می­تواند کارآمد باشد.

Keywords:

فضای باز , الگوی پر و خالی , مساجد , معماری سنتی , معماری معاصر.