سیری در ادبیات حماسی ایران

حماسه در لغت به معنای دلاوری وشجاعت آمده است. در اصطلاح عبارت است از آثار منظوم و منثوری که از دلاوری ها، رشادت های مردان بزرگ در میدان کار و زار، حکایت نماید. )لغتنامه دهخدا، .)۱۳۷۳ شاهنامه فردوسی از با ارزش ترین اشعار حماسی و ملی جاویدان ایرانیان به شمار می آید و در ردیف حماسه های جهانی و حتی برتر از آن قرار دارد. در میان ملل جهان تنها عده معدودی توانسته اند صاحب منظومه های حماسی باشند. در صورتی که بی شک همه آنها ع ناصر و مآخذ این منظومه ها یعنی روایات ملی و پهلوانی را داشته اند. تاریخ حماسه های ایرانی از روزگاری شروع میشود که قوم ایرانی به نجدهای ایران روی آورد. قوم ایرانی یکی از اقوام «هند و اروپایی» است که به تدریج از اواسط آسیا و دره گنگ تا اقیانوس اطلس پراکندند و با کشف دنیای جدید به سایر نقاط گیتی نیز روی آوردند. ایرانیان پس از هندوان قدیم ترین قوم آریانند که از ایشان آثار حماسی زیبا به لهجات مختلف )اوستایی- پهلوی - فارسی( بر جای مانده و بعضی از آن آثار بزعم ناقدان بزرگ جهان در شمار مهمترین منظومه های حماسی عالم درآمده و یا خود بزرگترین منظومه حماسی دنیاست. از سوی دیگر حماسه دینی در ادبیات کشورمان از روزگار باستان تاکنون، راه درازی را پیموده است. از «یادگار زریران» به عنوان نخستین اثر بازمانده از اینگونه آثار به زبان پهلوی یاد میشود. در دوران اسلامی، ایرانیان مسلمان بویژه شیعیان، در آثار منظوم فراوانی به شرح فضایل و مناقب بزرگان دین، بویژه شرح رشادتهای امام علی (ع) در جنگها پرداخته اند. اینگونه آثار که گاه با عناصری از افسانه، تاریخ و اسطوره درهم آمیخته اند، فصل شورانگیزی از ادبیات کشورمان را رقم زده اند.

Keywords:

پدیدار شناسی , ادبیات حماسی , حماسه سرایی