تفسیر سوره بقره از منظر مغالطه شناختی

هرگونه خطا در استدلال، مغالطه ­است. در قرآن کریم، موارد بسیاری از احتجاجات مخالفین در برابر پیامبران آمده است که در بسیاری از آن­ها به صورت آگاهانه یا ناآگاهانه، مغالطه به ­کار رفته است. امروزه نیز کسانی که در برابر حقانیت دین، برهانی ندارند دست به مغالطه و شبهه سازی می زنند و این مساله، آشنایی با انواع مغالطه و پاسخ­گویی به آن را می طلبد. در مورد قرآن، این اطمینان وجود دارد که نه­تنها با مغالطه سخن نگفته بلکه مغالطه­ دیگران را پاسخ داده است؛  بنابراین قرآن، منبع قابل اعتمادی برای کاوش انواع مغالطه می­باشد. هدف این نوشتار، بررسی استدلال مغالطه آمیز مخالفان و سبک تقابل پیامبران با آن­ها است. شناخت انواع مغالطات کافران در قرآن کمک می کند تا با الگوگیری از روش برخورد قرآن، مغالطه­ها و شبهات امروزی را پاسخ گفت.  در این نوشتار با جست وجو در آیات سوره بقره و با استفاده از منابع منطقی و تفسیری، آیات مربوط به احتجاجات مخالفین شناسایی شد و با انواع مختلف مغالطه مورد تطبیق و مقایسه قرار گرفت. نتیجه شناخت مغالطات در سوره­ی بقره عبارت است از: ابطال سخنان مخالفان و اثبات حقانیت دعاوی قرآنی و شناسایی نوع برخورد قرآن و پیامبران در مقابل کاربرد انواع مختلف مغالطه که می­توان آن­ را به­عنوان یک قاعده در روش­شناسی برخورد با مغالطه­ها معرفی کرد. در سوره بقره مغالطاتی آمده است؛ از جمله: توسل به احساسات، مسموم کردن چاه، تبعیض­طلبی، آرزواندیشی، برتری ثروت، سنت­گرایی، بهانه، اشتراک لفظ و توسل به جهل.

Keywords:

قرآن , سوره بقره , مغالطه , استدلال