نافرمانی مدنی در جوامع و نظام های حقوقی- سیاسی باز و بسته (بررسی نظریه های جان رالز و هانا آرنت)

مباحث نظری در خصوص نافرمانی مدنی جدلی و اختلافی است. در مقاله حاضر ضمن مطالعه دیدگاههای جان رالز و هانا آرنت در موضوع نافرمانی مدنی،کارایی هر یک از این نظریه ها در انطباق با شرایط خاص جوامع غیر دموکراتیک مورد بررسی قرار گرفته است.رالز نافرمانی مدنی را نقض آشکار، سیاسی وآگاهانه قانون همراه با پذیرش مجازات،غیر خشن،به منظور قانع کردن اکثریت به تغییر رویه و اصلاح بی عدالتی هایی میداند که به طور استثنائی در جوامعی رخ میدهدکه اصولا عادلانه اداره میشوند.در جوامع غیر دموکراتیک اما، ساختار قدرت اصولا عادلانه نیست و جنبشهای نافرمانی مدنی در عمل در پی تحولات اساسی هستند. حال سوال این است: آیا نظریه یاد شده که اتفاقا الگوی غالب نیز هست و برای جوامع و نظام های دموکراتیک طراحی شده، در جوامع غیر دموکراتیک نیز کارایی دارد؟ اگر پاسخ منفی است،کدام نظریه امکان درک شرایط برای کارایی در جوامع و نظام های غیر دموکراتیک را دارد ؟ از آنجا که نظریه آرنت از مطلق انگاری شروط نظریه رالز در مورد عدم خشونت، پذیرش مجازات،آخرین چاره بودن و...رها است،و نافرمانی را عملی دسته جمعی، بدون نفع شخصی، حول اهداف مشترک و گاه به دنبال تغییرات اساسی میداند؛ با نیاز جوامع غیر دموکراتیک و مطالبات جنبشهای نافرمانی مدنی که به لحاظ تاریخی، حرکتهایی سیاسی، دسته جمعی، و در پی تحولات اساسی بوده اند، تطابق بیشتری دارد.در برآیند کار، مفهومی از نافرمانی مدنی ارایه میگردد که اولا: با تکثر حقوقی سیاسی جوامع همخوانی دارد. ثانیا: تحولات واقعی این مفهوم را در خود جای داده است.

Keywords:

نافرمانی مدنی , جوامع و نظام های دموکراتیک و غیر دموکراتیک , کنش های فردی و جمعی , خشونت