تحلیل تجربی اخلاق عملی: با تاکید بر تعهد تعمیم یافته به مثابه وجه عملی اخلاق اجتماعی

در این مقاله، مهم­ترین وجه اخلاق، یعنی اخلاق عملی یا تعهد تعمیم یافته در فرایند تعلیم و تربیت (PCK)[۱]مورد بررسی تجربی قرار گرفته است. رویکرد اصلی در این مقاله، نظریه تلفیقی و چندبعدی نظم اجتماعی است؛ چراکه در آن، به ارتباط وثیق نکات محوری نظریه­های تربیتی توجه، و از تقلیل­گرایی مرسوم اجتناب شده است. روش انجام تحقیق، بنا به امکانات و ماهیت تحقیق، روش میدانی تلفیقی؛ و عمده­ی گزارش تحقیق مبتنی بر نتایج پیمایش می­باشد. نمونه­­های مورد تحقیق، شامل ۷۳۹ نوجوان، از ۹ دبیرستان متفاوت در سطح استان تهران بوده است. در این تحقیق، وجه عملی اخلاق به دو بعد اصلی تعهد عام­گرا و تعهد خاص­گرا تقسیم شده؛ که شعاع به­کارگیری هنجارهای اخلاقی را در کانون توجه قرار داده است. نتایج تحقیق، چگونگی تایید فرضیه­های تحقیق را آشکار می­سازد. نتایج تحلیل رگرسیونی چندگامه حاکی از آن است که متغیرهای سطح فرد، یعنی اعتماد عام­گرا، احساس عام­گرا، و صداقت مبتنی بر آشکارسازی حقیقت بیش­ترین نقش تقویت کننده را در تعهد عام­گرای جوانان دارا هستند. متغیرهای سطح خانواده، یعنی دو ویژگی مذهبی بودن خانواده، و انصاف والدین در توزیع عواطف مهم­ترین عوامل مقوم تعهد عام­گرا می­باشند. متغیرهای سطح مدرسه، همگامی در مدرسه بیش­ترین نقش را در تقویت تعهد عام­گرا دارد. و متغیر سطح جامعه، میزان ارزیابی از گسترش عدالت اجتماعی در تعهد عام­گرای جوانان نقش مثبت ایفا می­کند. نتایج، موید آن است که تعهد خاص­گرا، نقش مقوم و مقدماتی را در مدل تعهد عام­گرا دارا است. این، نشان­گر مقدم ­بودن برخی ویژگی­های خاص­گرایی برای تقویت عام­گرایی است و با داشتن مدل­های موثق، نباید از مشاهده­ی این صفات خاص­گرا نگران بود؛ به شرط آن­که پرورش اخلاقی به فاز عام­گرا وارد شده و در فاز اولیه­ی خاص­گرا باقی نماند.[۱] - دانش مبتنی بر محتوای تعلیم و تربیت در ادبیات موجود، به­صورت اختصاری با «PCK» شناخته می­شود (PCK= Pedagogical Content Knowledge).

Keywords:

اخلاق , تعهد عام گرا , تعهد خاص گرا , اخلاق عملی , اخلاق نظری