منشایابی رسوبات آبی حوضه ورتوران قزوین با روش انگشت نگاری ترکیبی

نخستین گام برنامه ریزی برای اجرای برنامه های حفاظت خاک، تشخیص منابع تولید رسوب می­باشد. به دلیل وجود مشکلات زیاد روش­های سنتی برای تعیین سهم منابع رسوب، روش انگشت­نگاری بعنوان جایگزینی مناسب مورد توجه محققین قرار گرفته است. هدف اصلی این تحقیق استفاده از تکنیک انگشت­نگاری ترکیبی برای تعیین سهم و اهمیت نسبی منابع رسوب حوزه ورتوان قزوین در تولید رسوب حوزه می­باشد. بدین منظور پس از تهیه نقشه دقیق واحدهای سنگ­شناسی حوزه، تعداد ۶۶ نمونه از منابع رسوب و ۹ نمونه از رسوبات خروجی حوزه برداشت و بر روی آنها دانه­بندی و تجزیه عنصری و کانی­شناسی انجام گردید. سپس واحدهای نه­گانه سنگ­شناسی با استفاده از روش تحلیل خوشه­ای به منابع سه­گانه آتشفشانی، رسوبی تبخیری (آهکی) و رسوبی تخریبی دسته­بندی گردید. با بکارگیری آزمون مقایسه میانگین­ها و تحلیل تابع تشخیص، سه ردیاب کادمیوم، سرب و کلسیت بعنوان ترکیب بهینه ردیاب ها تعیین شدند. خروجی مدل­های چندمتغیره ترکیبی نشان داد که در زیرحوزه کامان سهم واحدهای رسوبی تخریبی (مادستون قرمز، ماسه­سنگ قرمز، شیل ذغالی)، تبخیری (آهک شیلی، آهک اوربیتولین­دار، آهک با بین­لایه­های توف روشن) و آتشفشانی (توف تیره، آندزیت) به ترتیب برابر ۴/۶۳، ۸/۲۵ و ۸/۱۰ درصد، و در زیرحوزه موشقین به ترتیب برابر ۲/۳۶، ۹/۴۵ و ۹/۱۷ درصد می­باشد و در خروجی کل حوزه، سهم این واحدها به ترتیب برابر ۶/۴۷، ۴/۳۷ و ۱/۱۵ درصد می­باشد. اما اهمیت نسبی منابع رسوب که شاخصی است که عامل مساحت منابع مختلف در آن حذف شده است، در حوضه ورتوان و زیرحوضه­های آن بصورت رسوبی تخریبی > رسوبی تبخیری > آتشفشانی است.

Keywords:

Discriminant analysis , cluster analysis , lithology , relative importance , Vartavan , تحلیل تشخیص , تحلیل خوشه ای , سنگ شناسی , اهمیت نسبی , ورتوان