نوشهر اسلامی و عامل عدالت (اصول و ضوابط حاکم بر احداث و ارزیابی)

شهر، ساختاری پیچیده است که هر لحظه تحت تأثیر سه عاملقرار دارد. از سه عامل اثرگذار بر شهر، روابط اجتماعی و جمعیت، متأثر از یکدیگرند. از این « اجتماعیکیفیتی است که می- « عدالت » رو میتوان دو عامل مستقل را در تأثیر بر شهر، برشمرد. در این میان عاملتواند به عنوان عامل مستقل سوم، در هر دو بخش کالبد و روابط اجتماعی شهر نقشی شخصیت دهنده وهویتبخش ایفا کند. عدالت کالبدی و عدالت اجتماعی دو عامل مهم و اثرگذار بر حضور، ظهور، بروز وو مشتقات آنها واژه هایی دیگر هستند که « توازن » ،« تعادل » شهود عدالت در شهر به شمار می آیند. تعابیربرای بیان عامل عدالت در میان عوامل تشکیلدهنده ی ساختار شهر به کار می روند.عدالت در جنبه ی نظری خود یکی از اصول و در جنبه ی عملی یکی از مهمترین آموزهها وتوصیه های اسلام است. بنابراین، عدالت به دلیل نقش شخصیتدهندگی و هویتبخشی خویش میتواندمورد توجه قرار گیرد. به بیان دیگر، « نوشهر اسلامی » یا « شهر اسلامی » به عنوان عنصری در تعریفصفت یا عنصر عدالت میتواند در ترکیب با دیگر عوامل تشکیلدهنده ی ساختار یک شهر، شواهد ونشانه هایی را در یک نوشهر به نمایش گذارد که نشانگر هویتی متعادل و متوازن است؛ هویتی کهمی تواند برگرفته از اصول و مبانی نظری و آموزههای عملی یک مکتب عدالتگرای قدرتمند باشد.این تحلیل در نظر دارد با بررسی ترکیب ساختاری یک شهر و بازنمایی آن به عنوان یک ترکیبمنسجم و فعال، جایگاههای تأثیر و نمود عامل عدالت را در آن نشان دهد و سپس با بررسی اصول و آموزههای مرتبط با عدالت در دین اسلام، قواعد کالبدی و اجتماعی لازم را برای ورود عامل عدالت دراین ساختار پیچیده بیابد. به عنوان نمونه، برای رعایت عامل عدالت در یک شهر، می توان بر موضوعتعادل در کالبد شهر و تنظیم عادلانه ی روابط اجتماعی آن تأکید ورزید. در زمینه تعادل کالبدی می توانبه فضاهای وحدتدهنده و فضاهای تکمیلکننده اشاره کرد. برای ایجاد تعادل در تنظیم روابط اجتماعینیز می توان به وحدت اجتماعی و رعایت حقوق همسایگان همراستا با یکدیگر اشاره داشت. راهنماییبرای تنظیم فهرستهای احداث، بازبینی، نظارت و ارزیابی یک نوشهر اسلامی یا بازسازی یا توسعه ییک شهر یا بخشی از شهر بر اساس اصل عدالت، نتیجه ی اجرایی این بررسیها و تحلیلهاست.این تحلیلها نشان میدهند که در یک نوشهر منطبق با اصول و آموزههای اسلام، همه ی عواملساختاری خواه کوچک، خواه بزرگ لزوماً نسبتی با اسلام مییابند، هر چند که این عواملساختاری، وجوه اشتراکی با گونه های دیگر شهرسازی نیز داشته باشند

Keywords:

شهرسازی , ساختار شهری , نوشهر اسلامی , اسلام و نوشهر , شهرسازی اسلامی , اسلام و شهرسازی , شهرسازی و عدالت , عدالت و شهرسازی , عدالت , کالبد شهر , روابط اجتماعی