مکان یابی مقررات کیفری در فقه و پیامدهای روش شناختی آن

چکیده: مباحث فقه اغلب در چهار گروه "عبادات"، "معاملات"، "ایقاعات" و "احکام و سیاسات" دسته بندی شده اند. مقررات جزائی در دسته "احکام و سیاسات" قرارگرفته اند. حتی کسانی که باب های فقهی را به گونه ای دیگر دسته بندی کرده اند مباحث جزایی را زیر عنوان عبادات قرار نداده اند. با این حال در عمل، با مقررات جزایی اسلام به نوعی همچون مباحث تعبدی، توقیفی و تغییرنابردار رفتار شده است. این مقاله با توجه به جایگاه مباحث جزایی از یک سو و تحلیل طبع و ماهیت بسیاری از آنها از سوی دیگر نشان می دهد که مباحث فقه جزایی را نمی توان یکسره در شمار مباحث تعبدی و توقیفی قلمداد کرد. اگر احکام ناظر به بیان حرمت و جرم انگاری برخی اعمال در شمار مسائل توقیفی باشد، مسائل مربوط به چند و چون کیفر که نوعی واکنش اجتماعی به جرم است در شمار مسائل عبادی و رازمند نیستند. در نتیجه آنها از تغییر و تحول های عقلایی که در شرع مقدس از آنها صریحا یا ضمنا نهی نشده باشد، اثر می پذیرند.

Keywords:

فقه جزایی , احکام , سیاسات , بنای عقلا , عبادات