ترجمه پذیری اشعار حافظ؛ با نگاهی به برگردان فرانسوی فوشه کور

برگردان شعر یکی از مهم ترین مباحث در زمینه پژوهش های ترجمه بوده که همواره توجه و اهتمام صاحب نظران این حوزه را به خود جلب کرده است. درآمیختگی زبان شعر با احساسات شاعر در کنار ابهام و پیچیدگی ساختار شعر و پیوستگی آن با عناصری همچون آرایه های ادبی، صور خیال و موسیقی شعر، ویژگی خاصی به آن بخشیده به طوری که برگردان آن را دو چندان مشکل ساخته است. گو اینکه برخی پژوهندگان ترجمه، برگردان شعر را کاری ناممکن می دانند. در این میان برگرداندن اشعار حافظ با برخورداری از تمامی خصوصیات شعر و درهم تنیدگی صورت و معنی و بخصوص ایهام گویی ­های حافظ، امری است عملا غیرممکن. ازاین رو مترجم شعر حافظ علاوه بر بهره مندی از ویژگی های یک مترجم ادبی باید با زبان شعر او و ویژگی های آن، ازجمله بافت و فضای حاکم بر متن، کاربرد آرایه های ادبی، توجه به عنصر تکرار، موسیقی درونی شعر و کاربرد اسامی خاص آشنا باشد. هدف از این مقاله - که با رویکردی توصیفی – تحلیلی تدوین گردیده - کندوکاوی است در باب ترجمه اشعار حافظ به زبان فرانسه به قلم ادیب و ایران شناس فرانسوی، شارل انری دو فوشه کور(Charles Henri de Fouchécour)؛ و بررسی دشواری ها و کاستی های این برگردان و نهایتا شناخت جنبه های ترجمه پذیر و ترجمه ناپذیر این دیوان با تکیه بر نظر کارشناسان ترجمه در عصر حاضر است. برای نیل به این منظور نخست ویژگی های دو غزل از حافظ را بررسی می کنیم، آنگاه به تحلیل ترجمه دو فوشه کور از آنها – به عنوان مشت نمونه خروار- خواهیم پرداخت. در آخر سعی خواهیم کرد این نکته را روشن کنیم که بی توجهی به برخی از ویژگی های شعری حافظ در این ترجمه، تا چه اندازه به انتقال پیام متن اصلی خلل وارد کرده است.  

Keywords:

دیوان حافظ , ترجمه شعر , نقد ترجمه فرانسوی فوشه کور , ترجمه پذیری و ترجمه ناپذیری شعر