مقاله علمی-پژوهشی: تولید مثل و بلوغ جنسی ماهی سفید (Rutilus kutum) در آبهای ایرانی دریای خزر

به منظور تعیین طول بلوغ جنسی، زمان اوج تخم ریزی و هماوری ماهی سفید از ترکیب صید ۱۱۹ شرکت تعاونی صیادی پره ساحلی در سه استان گیلان، مازندران و گلستان طی ماه های بهمن و اسفند ۱۳۹۷ و فروردین ۱۳۹۸ نمونهبرداری انجام شد. میانگین (± انحراف معیار) طول چنگالی و وزن کل ماهی سفید بهترتیب ۹/۵±۸/۳۹ سانتیمتر و ۳/۳۶۰±۶/۸۳۰ گرم محاسبه شد. نسبت جنسی ماهی نر به ماده ۸۸/۰: ۱ بود که با نسبت ۱:۱ از نظر آماری اختلاف معنیداری داشت (p<۰.۰۵). براساس فراوانی مراحل مختلف رسیدگی جنسی و همچنین روند تغییرات شاخص بدنی گنادی، زمان اوج تخم ریزی ماهی سفید در دهه دوم فروردین تعیین شد. میانگین (± انحراف معیار) هماوری مطلق و هماوری نسبی (نسبت به وزن کل) بهترتیب ۱۲۲۳۹±۴۵۱۸۰ و ۶/۸±۵/۴۷ عدد تخم محاسبه شد. مقدار هماوری مطلق این ماهی با افزایش طول، وزن و سن روند افزایشی داشته و همبستگی معنی داری بین هماوری و این پارامترها مشاهده گردید. اندازه طول بلوغ جنسی ماهی سفید ۳/۳۶ سانتیمتر (طول چنگالی) محاسبه شد. نتایج نشان داد اندازه طول بلوغ جنسی و هماوری ماهی سفید نسبت به دهه گذشته کاهش یافته است. فشار صید و بهرهبرداری بیرویه و همچنین تکثیر مصنوعی و رهاسازی بچه ماهیان به منظور بازسازی ذخایر این گونه که موجب تغییر در خزانه ژنی شده است از مهم ترین عوامل موثر در کاهش طول بلوغ جنسی و مقدار هماوری ماهی سفید میباشد. بازبینی آیین نامه صید و بهره برداری، اعمال محدودیت های زمانی، مکانی و ابزاری و مهیا کردن شرایط محیطی مناسب برای تکثیر طبیعی و کاهش در تکثیر مصنوعی و رهاسازی بچه ماهیان سفید پیشنهاد می گردد.

Keywords:

Kutum , Length of maturity , Fecundity , Peak of spawning , Caspian Sea , ماهی سفید , طول بلوغ جنسی , هماوری , زمان تخم ریزی , دریای خزر