بررسی تاثیر هوازدگی بر هیدروژئوشیمی رودخانه های زهکش کننده سنگ های آتشفشانی (مطالعه موردی: رودخانه بیدخوان واقع در جنوب شرق بردسیر کرمان)

چکیده رودخانه بیدخوان کالدرای آتشفشان غیرفعال بیدخوان را زهکش می­کند که در ۴۰ کیلومتری جنوب­شرق بردسیر کرمان واقع شده است. هدف این تحقیق تعیین منشا عناصر و ترکیبات محلول در آب و ارزیابی تاثیر هوازدگی شیمیایی بر کیفیت آب آن است. بدین منظور تعداد ۱۲ نمونه از نقاط مختلف مسیر این رودخانه برداشت و هدایت الکتریکی (EC)، pH و درجه حرارت آن­ها در صحرا و غلظت یون­های اصلی و چند فلز سنگین با روش­های استاندارد آزمایشگاهی تعیین گردید. پس از کنترل صحت و دقت نتایج آنالیز، از نمودار پایپر، نسبت­های یونی و تکنیک­های آماری (آنالیز چند­متغیره، آنالیز خوشه­ای و ماتریس همبستگی) برای تحلیل و تفسیر داده­ها استفاده شد. برمبنای آن، تمامی نمونه­ها در محدوده آب­های با سختی موقت قرار داشته و تیپ آ­ن­ها بی­کربناته کلسیک و بی­کربناته منیزیک می­باشد. نسبت­های یونی هوازدگی سیلیکات را نشان می­دهند. در تفسیر فاکتورها، کاتیون­های لیتیم، استرانسیم، باریم، کلسیم، سدیم و منیزیم و آنیون­های بی­کربنات، سولفات و کلرید در فاکتور ۱ قرار گرفتند که منشا کاتیون­ها هوازدگی سیلیکات، منشا عمده کلرید آب باران، منشا بی­کربنات گاز دی­اکسید­کربن هوا و خاک و منشا سولفات آب باران و احتمالا تا حدی هوازدگی پیریت در نظر گرفته می­شود. آهن، منگنز و آلومینیوم هر سه در فاکتور ۲ قرار دارند که به­معنی منشا یکسان است (هوازدگی سیلیکات­های تیره). لذا منبع اصلی کاتیون­های اصلی و فلزات سنگین هیدرولیز سیلیکات­های منطقه است. براساس ترکیب شیمیایی آب، هم سیلیکات­های روشن و هم تیره، نقش داشته­اند. این امر با تنوع جنس سنگ­های تشکیل­دهنده این آتشفشان هماهنگی دارد.

Keywords:

هوازدگی شیمیایی , هیدروژئوشیمی , رودخانه بیدخوان , سنگ های آتشفشانی