بررسی حضور اساطیر ایرانی در شعر عرفانی پارسی با محوریت دیوان عطار نیشابوری

اسطوره از وجوه همیشه حاضر شعر پارسی از گذشته تا اکنون بودهاست. شاعران پارسی گو در طول اعصار، به انحای گوناگون و با هدف های متفاوت اساطیر را در شعر خویش به کارگرفته اند و گاه با استفاده از قدرت تخیل و در پاسخ به نیاز زمانه، دست به بازآفرینی آنها زده اند، آن گونه که حتی عرصه هایی چون شعر دینی و به ویژه شعر عرفانی را نیز که در بادی امر شاید به دور از اساطیر به نظر رسند، از مضامین اساطیری آکنده اند. در دوران نخستین شعر پارسی در عصر سامانی و اوایل غزنوی، عناصر اساطیری و نیز حماسه های ایرانی با رویکرد مثبت به طور چشمگیر مشاهده میشود، اما با تحکیم قدرت دولتهای ترک نژاد و همچنین استیلای مغولان در ایران، شاهد کاهش یافتن و تفاوت یافتن شیوهتوجه به اساطیر و حماسه های ایرانی هستیم. شاعران مدیحه سرا به پایه قرار دادن اساطیر ایرانی برای تصویرسازی های شعری که لزوما هم تصویرسازیهای مثبت نبودند، میپرداختند و بسیار هم اتفاق می افتاد که شاعران، برای بزرگداشت ممدوح خویش، به کوچک شمردن قهرمانان اساطیر ایرانی میپرداختند، اما به موازات این جریان شعری، نضج و شیوع یافتن شعر عرفانی، حوزه ای تازه، وسیع و مثبت را برای بازسرایی اساطیر فراهم آورد و هستی های اساطیری از قبیل سیمرغ، عنقا، البرز، قاف، رستم، سیاوش و... برای تبیین آموزه های ژرف عرفانی به کار گرفته شدند. همچنین در این دوران، شاهد جایگزینی روایتها وشخصیتهای سامی و اسلامی به جای اساطیر ایرانی هستیم.عطار، از چهره های برجسته شعر فارسی وعرفانی است. در این مقاله برآنیم که با جست وجو در دیوان عطار به روش توصیفی و تحلیلی، به بررسی شیوه های کاربرد اساطیر ایرانی در شعر عرفانی بپردازیم.

Keywords:

عطار , اسطوره , شعر فارسی , شعر عرفانی.