جایگاه عقل در حجیت اصل برائت از منظر محقق اردبیلی

یکی از ادله اصولیون در مسیر استنباط احکام شرعی، حکم عقل است. جایگاه این دلیل در مباحث اصول عملیه بسیار بارزتر ازسایر موارد می باشد ؛ چه اینکه مناط حجیت برخی از این اصول صرفا دلیل عقلی است. مانند اصل تخییر و در برخی از اصولنظیر برائت، هر جا دلیل عقل به عنوان مناط اصل برائت باشد، دلیل شرعی به عنوان ارشاد به حکم عقلی مطرح می شود.بررسی آراء محقق اردبیلی در زمنیه اصل برائت ما را به این نتیجه میرساند که ایشان تفکیک بین برائت شرعی و عقلی راپذیرفته و با توجه به اینکه دلیل اصلی در حجیت برائت را عقل میداند، هرجا از اصطلاح «برائت اصلی» استفاده می نماید، مرادشان برائت عقلی است. این پژوهش متکفل بررسی جایگاه عقل در حجیت اصل برائت بر اساس اندیشه های مرحوم محققاردبیلی است. بررسی ها ثابت می نماید که از نظر ایشان دلیل عقلی قبح عقاب بلابیان نه تنها به عنوان یک دلیل مستحکم برایثبوت اصل برائت است، بلکه ریشه برخی از ادله شرعی نظیر آیات قرآنی و روایات مورد استدلال برخی اصولیون در اثبات اصلبرائت نیز به همین قاعده عقلی برمیگردد و شاید بتوان آن دسته از آیات و روایات را نه به عنوان دلیل مستقل که به عنوانموید و ارشاد کننده به حکم عقل دانست.

Keywords:

جایگاه عقل , اصل برائت , محقق اردبیلی , برائت عقلی , برائت شرعی