در باب معاصرستیزی و معاصرگرایی (جدال گذشته و اکنون ادبی در تذکره الشعراء و مجالس النفایس)

تذکره ها محملی برای بازتاب تفکرات و عقاید ادبی بوده­اند. تذکره­نویسان از رهگذر این آثار نظرات خویش را مطرح می­کرده­اند و گاه نسبت به عقاید مخالفشان واکنش نشان می­داده­اند. پس انتظار می­رود که دو تذکره­نویس هم­روزگار هم در باره ادبیات عصر خویش نظرات متفاوت و بعضا متضاد داشته باشند. برخی از ایشان گاه مدافع ادبیات روزگار خود بوده و در تایید و تثبیت جریان های ادبی عصرشان قلم زده اند و گاه بعضی آن را مورد انتقاد قرار داده و به سختی بر آن تاخته اند. اواخر قرن نهم هجری –مصادف با آخرین سال های حکومت تیموریان- بزنگاهی تاریخی برای جدال میان طرفداری از گذشته و اکنون ادبی بوده است. تذکرهالشعرا و مجالس النفایس دو اثر ادبی هستند که با وجود نگاشته شدن در یک محدوده زمانی و مکانی، دو نگرش متفاوت و متضاد نسبت به ادبیات معاصرشان بر آن ها حاکم است. یکی در دفاع از جریان ها و تفکر ادبی روزگارش نوشته شده و دیگری برابر ادبیات عصرش ایستاده و در مقابل آن گذشته و عظمت آن را برجسته کرده است. در مقاله حاظر نشان داده­ایم دو تذکره مزبور، در پاسخ به سوال «اوضاع ادبی روزگار خویش را چگونه می­بینید؟» نوشته شده­اند و نسبت به یکدیگر بدان پاسخ هایی متفاوت داده ­اند.

Keywords:

تاریخ ادبیات , تذکره , معاصرگرایی , معاصرستیزی , تذکرهالشعرا , مجالس النفایس