نقش دانش بومی در حفاظت از منابع آب سیستان (مطالعه موردی: شهرستان هیرمند)

انسان برای بقای خود درطول زندگی، همواره از منابع طبیعی استفاده نموده و برای زندگی بهتر، طرح های متعددی اجرا کرده استو در گذر زمان، با آزمون و خطا، به نتایجی دست یافته که امروزه نیز به صورت تجارب مفید و موفق کاربرد دارد و از آن با نامدانش بومی یاد میشود. هدف از این تحقیق شناخت و تبیین نظام دانش و فناوری بومی مدیریت و حفاظت از منابع آب شهرستانهیرمند می باشد. شهرستان هیرمند با مساحت ۱۱۰۰ کیلومتر مربع به مرکزیت دوست محمد در شمال استان سیستان و بلوچستانواقع شده که جمعیت آن ۱۳۹۷۹ نفر می باشد و ۳۷۲ روستا را شامل می شود. برای شناخت و جمعآوری دانش بومی از روشهایمیدانی نظیر پیمایش میدانی، مشاهده مستقیم، شناسایی خبرگان محلی، مصاحبه و تکمیل پرسشنامه استفاده شد. برای تعیین رواییپرسشنامه نیز از نظرات افراد متخصص بهره گیری گردید. برای تعیین پایایی علمی پرسشنامه، از ضریب آلفای کرونباخ استفادهگردیده که مقدار آن برابر با ۰/۸۲ می باشد. برای تعیین تعداد نمونه ها از روش کوکران استفاده شد. با اولویت بندی راهکارها مشخص شد که آبیاری در هنگام شب به عنوان اولویت اول با انحراف معیار ۰/۸۴ برای حفاظت آب، استفاده از روشهای مناسب کاشت با انحراف معیار ۰/۸۸ برای مهار آب و کاهش آثار کم آبی، مصرف بهینه و مناسب از آب با انحراف معیار ۰/۷۶ برای ذخیره آب و مدیریت مناسب آب با انحراف معیار ۳/۴۶ جهت بهبود راندمان آبیاری معرفی شدند.

Keywords:

فرسایش , دانش بومی , منابع آب , سیستان