فرایندهای واژه سازی زبان فارسی و استقلال صرف و نحو

  یکی از مسائلی که در چهار دهه گذشته در میان زبان شناسان گشتاری زایشی محل بحث بوده است، رابطه میان صرف و نحو است. پرسشی که هم اکنون در این حوزه مطرح است، این است: آیا ساخت واژه دستگاه مستقلی است یا می توان آن را زیرمجموعه ای از نحو به شمار آورد؟ در این مقاله کوشیده ایم با توجه به فرایندهای واژه سازی زبان فارسی نشان دهیم که پذیرش استقلال صرف و نحو موجه تر به نظر می رسد.   مهم­ترین دلایلی که ارائه کرده ایم، به قرار زیر است:   ۱- همه گروه­های نحوی دارای هسته اند، اما شمار بسیاری از واژه های پیچیده فاقد هسته اند.   ۲- شمار بسیار زیادی از واژه های مرکب معنایی پیش بینی پذیر دارند، اما معنی آنها صرف، ویژه است و سرجمع معانی اجزای سازنده شان نیست.   ۳- مقوله دستوری شمار بزرگی از واژه های مرکب با مقوله دستوری واژه های سازنده شان متفاوت است.   ۴- پسوند اشتقاقی «-ی»، هنگامی که به اسم افزوده می شود، در موارد بی شماری صفت می سازد، اما واژه های زیادی نیز وجود دارد که پسوند « ی» آنها را به صفت تبدیل نمی کند. بر این اساس، می توان اسمها را به دو زیرگروه تقسیم کرد، اما این دو زیرگروه در نحو معتبر نیستند و رفتار نحوی همانندی دارند.   ۵- جایگاه تکواژهای تصریفی در واژه های مرکب و گروههای نحوی متفاوت است.   ۶- طرح تکیه در واژه های مرکب و گروههای نحوی با هم تفاوت دارد.

Keywords:

تراوش , گروه نحوی , واژه پیچیده , واژه مشتق , واژه مرکب , مقوله صرف ویژه