نشانه های زبانی در خاطرات حاج سیاح بر اساس الگوی فر‎کلاف

الگوی سه‍بعدی تحلیل انتقادی گفتمان، این امکان را فراهم می‍آورد که تحلیلگر با توصیف درون‍متنی نشانه‍های زبانی و تفسیر و تبیین اجتماعی آن ها بازتاب ایدئولوژی و سلطه نظام قدرت را بررسی کند. هدف از این پژوهش، بررسی ایدئولوژی و سلطه نظام قدرت در لایه‍های مختلف درون‍متنی و برون‍متنی خاطرات حاج سیاح است. یافته‍ها نشان می‍دهد در سطح توصیف، شیوه و بسامد کاربرد واژگان، شاخص‎ها، افعال کنشی، افعال مثبت و معلوم، جملات ساده و فرایند اسمسازی، در سه سطح واژگانی، نحوی و متن، ارتباطی برجسته با نظام قدرت دارد. در بخش ارزشهای رابطه‎ای نیز کاربرد نقل‎قول‎ها، غلبه وجه خبری، کاربرد ضمیر متناسب با شان اجتماعی مرجع و جنبههای سازمانی گفتگو از عوامل بازنماینده روابط کنشگران، متناسب با جایگاه قدرت ایشان است و رابطه قدرت و ایدئولوژی و زبان را نشان می‍دهد در سطح ارزش‎های بیانی نیز استعاری نبودن زبان و کاربرد نمونه‍های اندکی از آن، مواجهه صریح و بی‍پروای نویسنده با نظام قدرت را نشان می‍دهد. در سطح متن نیز، دو ساخت متفاوت در این اثر به کاررفته است. نتیجه آنکه در اثر موردبررسی، نظام قدرت و جایگاه نویسنده نسبت به آن، تاثیری برجسته در استفاده از نشانه‍های زبانی در سطوح مختلف واژگانی و نحوی دارد.

Keywords:

تحلیل انتقادی گفتمان , نورمن فرکلاف , خاطرات حاج سیاح , توصیف