رهنمودهای قرآنی در رفع توهمات انسانی

"قوه خیال" یکی از نعمت های الهی و ابزارهای ادراکات انسانی است که مانند دیگر نعمت ها اگر به طور شایسته مورد بهره برداری قرار نگیرد و به خوبی مدیریت نشود، تاثیرات مخربی در نگرش انسان و سرنوشت او خواهد داشت. «توهم در علم روان شناسی یکی از اختلالات روانی و به معنای ادراک یا احساسی است که با واقعیت و حقیقت مطابقت ندارد. در قرآن کریم واژه "توهم" به کار نرفته است، لیکن به نظر می رسد از واژگانی همچون: ظن، حسب و زعم برای تداعی مفهوم توهم استفاده شده است. تحقیق نشان می دهد که قرآن کریم بر گونه های توهم در انسان، همانند: دو گانه انگاری در ربوبیت، بیهوده انگاری آفرینش، دنیابسندگی و خودبرتربینی تاکید داشته و راهکارهایی را در زدودن انواع توهم ارائه نموده است. این راهکارها بر اساس دو روش شناختی و رفتاری استوار است. از مهم ترین رهنمودهای ارائه شده بر اساس روش شناختی می توان به اصلاح نگرش، هشدار دهی، تاکید برآینده نگری و تشویق به واقعیت گرایی و در روش رفتاری به ارائه الگوی عینی و مجازات دهی اشاره کرد.

Keywords:

قرآن و توهمزدایی , خطای ادراکی , اصلاح نگرش , واقعیتگرایی , آیندهنگری , ظن , زعم