سبک شناسی زبانی سوره محمد(ص) بر اساس تحلیل سطوح زبان شناختی

سبک شناسی جایگاه مهمی در کشف ویژگی های زبانی آثار ادبی دارد. قرآن به عنوان معجزه جاویدان پیامبر (ص) که کتابی همه جانبه است، آکنده از جنبه های زبانی و سبک شناختی می باشد. پژوهش حاضر با رویکرد توصیفی تحلیلی به بررسی زبانی سوره محمد(ص) در چهار سطح آوایی، صرفی، نحوی، واژگانی، و نیز کشف زوایای ادبی آن پرداخته است. مهم ترین یافته جستار حاضر این است که بین مضمون آیات سوره محمد(ص)با آواهای به کار رفته در واژگان آن انسجام وجود دارد. آنجا که روی سخن با کفار و جهاد با آنان است، لحن کوبنده غالب است و این امر در نوع آواها و صفات آن ها قابل رصد می باشد. اما جایی که خداوند با مومنان سخن می گوید، زبان نرم و ملایمی به کار رفته است. مختوم شدن غالب فواصل به حرف «میم» در این سوره یکی از ویژگی های سبکی است است که نقش مهمی در استمرار ضرباهنگ سوره ایفا نموده است. همچنین وجود مقطع بلند باز در ۸۶ درصد از فاصله های آیات نیز دیگر ویژگی سبکی سوره است که تلفظ آن نسبت به مقطع های دیگر از طول زمانی بیشتری برخوردار است، و این مساله به خلق ضرباهنگی که دایر بر شدت، حدت، خشونت، تشویق به جهاد، و تصویر جنگ مومنان و کفار است، کمک نموده است. این انسجام حتی در سطوح نحوی و واژگانی نیز تجلی یافته، و به خاطر همسویی با سیاق کلی سوره و تاثیرگذاری واژگان، برخی ساخت های نحوی از استعمال رایج خارج شده، و لهجه ی خاصی غالب گشته است که این مقوله در فعل «عسیتم» نمود یافته است.  

Keywords:

قرآن کریم , سبک شناسی , زبان شناسی , سوره محمد(ص)