بررسی تطبیقی نقوش کاشیکاری مسجد مستوفی و بقعه دانای علی رشت

از عوامل موثر در شکوه و زیبایی معماری ایران به ویژه در دوران اسلامی به تزئین و آرایش بناها می توان اشاره کرد. در معماری اسلامی تزئین همچون حجابی کلیه سطوح ابنیه را می پوشاند. طرح های تزئینی وابستگی و پیوستگی هنرها در دوره-های مختلف را که از شاخصه های اصلی هنر ایرانی است، به وضوح نمایان می سازند. غالب بناهایی که از شاهکارهای معماری ایران محسوب می شوند بخش عمده زیبایی و شکوه خود را از تزئینات کاشیکاری خود دارند. هنر کاشیکاری همچنین، یکی از شیوه های هویت ساز در هنر ایرانی-اسلامی محسوب می شود. در این میان کاشیکاری ابنیه در شمال کشور و تغییرات و تحولات آن در گذر زمان، که خود نمودی واضح از تداوم کاشی کاری های مرکز ایران در زمان و مکان است، کمتر مورد بررسی قرار گرفته است. دو بنای مسجد مستوفی و بقعه دانای علی واقع در شهر رشت هستند. پژوهش حاضر بر آن است تا با استفاده از شیوه توصیفی_تحلیلی و رویکرد تطبیقی و از طریق انجام تحقیقات کتابخانه ای و میدانی و تجزیه و تحلیل کیفی داده ها به ارزیابی و مطالعه تطبیقی الگوهای کاشیکاری در این دو بنای مذهبی شهر رشت بپردازد. این پژوهش در پی پاسخ به این پرسش است که چه اشتراکات و افتراقاتی در الگوهای تزئینی کاشیکاری های این دو بنا وجود دارد؟ یافته های این تحقیق نشان می دهد که برخی عناصر مانند طرح گلدان و گل های ختائی در مسجد مستوفی با طرح واقع نمایانه تر و رنگ های رایج دوره قاجار تصویر شده اند، درحالی که در بقعه دانای علی انتزاعی تر به نظر می رسند و اغلب رنگ بندی متفاوتی دارند. علاوه بر این اگرچه بسیاری از عناصر اسلیمی و ختایی در دو بنا یکسان است اما اسلیمی ها و ختایی ها در مسجد مستوفی فشرده تر هستند. همچنین خطوط تزئینی کتیبه ها به سه خط کوفی، ثلث و نستعلیق در هر دو بنا دیده می شود هرچند که موقعیت قرارگیری برخی از آن ها متفاوت است.

Keywords:

بررسی تطبیقی , کاشیکاری , مسجد مستوفی , بقعه دانای علی