مطالعه تطبیقی دیوارنگاره های صفوی تا قاجار از منظر فرم و محتوا

دیوارنگاری هنری است که در تاریخ از اهمیت خاصی برخوردار بوده و دارای قدمتی طولانی است، از زمان غارنشینی انسان تادوران شکل گیری تاریخ و سپس دوران اسلامی شاهد نمونه های متفاوت دیوارنگاری هستیم؛ چه بساکه مفهوم دیوارنگاری هنوزبه صورت درستی جایگاه خود را پیدا نکرده است. نوشتار حاضر، به بررسی و مطالعه تطبیقی دیوارنگاری در دوره ی صفویه، زندیهو قاجاریه به صورت تحلیلی پرداخته است. در این میان، با خوانشی تحلیلی، چند دیوارنگاره از کاخ چهلستون، عمارت کلاهفرنگی، امامزاده ها رون ولایت، امامزاده حمزه و کاخ سلیمانیه مورد بررسی قرار گرفت؛ هدف از این پژوهش، کشف رابطه نقوشاین دیوارنگاری ها با دیگر دوره های ایران و روابط دیوارنگاره در ثبت اتفاقات تاریخی و هنری و... است که کمتر به آن توجه شدهاست؛ به این جهت پژوهش حاضر، براساس روش تحقیق توصیفی- تحلیلی با مطالعات کتابخانه ای؛ به دنبال پاسخی برای سوالهای پیش رو بوده است: دیوارنگاری های دوره صفوی، زندیه و قاجار دارای چه ویژگی هایی هستند؟ و چقدر از این دیوارنگاره هاطرح های دوره های پیشین را در خود جای داده اند؟ پس از مطالعه در باب دیوارنگاری این دورهها می توان گفت: دیوارنگاری دردوره ی صفویه توانست علارغم نفوذ هنر چینی و هنر اروپایی، اصالت و روح ایرانی خود را حفظ کرده و حتی به کمک آن مکاتبینظیر مکتب اصفهان (استفاده آن درکاخ ها و مساجد و...) ذوقی بیش از پیش ببخشد. در دوره زندیه این هنر به جز در موارداندکی همانند کاخ کلاه فرنگی مورد استفاده قرار نگرفت. در دوره قاجار دیوارنگاری ها به دو طریق مورد استفاده قرار می گرفتند،به گونه ای که همچنانکه در خدمت دربار، در خدمت مردم عامه نیز بودند. و در مکان هایی همچون حمام ها و قهوه خانه ها موردمشاهده بودند.

Keywords:

دیوارنگاری , نقاشی دیواری , دورهی صفوی , دوره زندیه , دوره قاجاریه