تحول مفهوم حق حاکمیت و آثار آن

با رشد جوامع جهانی و حرکت از مدل های سنتی به مدرن و به لحاظ منشا مشروعیت، مفهوم حق حاکمیتها نیز دچار تغییر و تحول شده است. امروزه، مفهوم حق حاکمیت تحت تاثیر فرایندها و مفاهیمی همچون جهانی شدن، دموکراسی، حاکمیت ملی، مردم، حکومت دینی، حقوق بشر و غیره، دستخوش تحول گردیده است، بگونهای که در برخی از حیطه ها، قلمرو مفهومی آن محدود شده و در برخی دیگر از زمینه ها، گسترش یافته است. در اثر این تغییرات مفهومی در حق حاکمیت علیرغم همه فشارها و محدودیت هایی که جهانی شدن در آزادی و عملکرد حاکمیت داشته است، این پدیده توانسته است تنها گستره مفهومی و قلمرویی حاکمیت ملی را دچار تحول سازد. از دیگر عوامل تاثیر گذار در تحول مفهوم حق حاکمیت پیشرفت تکنولوژی ارتباطات و گسترش وسایل ارتباط جمعی می باشد. عوامل مختلف تاریخی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی بر نحوه درک مردم از حق حاکمیت موثر است که این امر در تقسیم بندی نظام های سیاسی و نحوه توزیع حقوق و آزادی ها اثرگذار میباشد چرا که حکومت های سیاسی از نظر شکل و محتوا محصول طرز تفکر اکثریت مردم همان جامعه هستند. در این بین رویکردی سنتی فقهی بر حق حاکمیت سیاسی مردم وجود دارد که حاکمیت را برگرفته از منشایی الهی می داند. در عصر مدرن، منشا حاکمیت و قدرت سیاسی به اراده مردم مربوط است اما هنوز موانع عدیده ای برای تحقق حاکمیت موثر مردم وجود دارد. نظام حقوقی به تنهایی قادر به تضمین حقوق بنیادین نخواهد بود بلکه از این ظرفیت نیز برخوردار است تا به یکی از موانع مهم در مقابل حقوق و آزادی های مردم تبدیل شود. این مقاله درصدد است به روش توصیفی-تحلیلی به بررسی تحول مفهوم حق حاکمیت و آثار آن بپردازد.

Keywords:

حق حاکمیت , دولت , جهانی سازی , سنت و مدرنیته