واکاوی مفهوم عشق از نظرگاه ابن فارض مصری و حافظ شیرازی

حافظ و ابن فارض از برجسته ترین روایتگران تغزل شرقی اند.این دو در فرهنگ اسلامی بالیده اند و به اوج هنرمندی و هنرنمایی دست یافته اند.مهمترین گفتمان جاری در دیوان این دو شاعر گفتمان عشق است.حافظ تغزل خویش را در قالب غزل ریخته و ابن فارض قالب قصیده را برگزیده است ولی هر دو حکایت عاشقی و دلدادگی را سروده اند.آنچه بیش از همه در دیوان ابن فارض به چشم می خورد موضوع عشق و سرمستی است.عشق، عاشق و معشوق از یک سو و شراب، مستی و ساقی از دیگر سوی دو ستون اصلی خیمه ای است که او برافراشته است.اگر یکی از این دو موضوع را از شعر او حذف کنیم چیز چندانی بجز عباراتی خشک و بی روح باقی نمی ماند.حافظ با صدای بلند،بی پرده و شادمان خود را بندهی عشق می داند و از هر دو جهان آزاد؛ نه تنها دنیا و هر چه در آن است به واسطه ی عشق در نظر او کوچک و غیر قابل اعتناست که سایه ی طوبی و دل جویی حور و لب حوض نیز به هوای کوی سر معشوق از یادش می رود. حافظ و ابن فارض اوج هنر خویش را در تغزل نشان داده اند و شاعر عشق و مستی به حساب می آیند و هر دو در عین پرداختن به عشق آسمانی نیم نگاهی نیز به عشق زمینی افکنده اند. یکی از مهمترین و مبسوط ترین مباحث و جدال هایی که پیرامون حافظ و ابن فارض در گرفته است، موضوع عشق این دو و یا چگونگی محبت نزد ایشان است.در این مقاله برآنیم تا با تکیه بر روش توصیفی-تحلیلی به بررسی مفهوم عشق از نظرگاه این دو شاعر بپردازیم.

Keywords:

حافظ شیرازی , ابن فارض مصری , ادبیات تطبیقی , عشق , سرمستی