معرفی انتقادی نقد عقل اسلامی و اسلام شناسی تطبیقی محمد ارکون

اندیشه ارکون دارای ابعاد فلسفی، ادبی، جامعه شناختی و تاریخی است که متاثر از فضای میان رشته ای علوم اسانی مدرن و بیشتر پسا مدرن است. نشانه شناسی سوسور، بایگانی شناسی و تبارشناسی فوکو و ساختارشکنی دریدا را می توان از جمله مبانی معرفتی تاثیرگذار بر اندیشه او به حساب آورد. مسئله اساسی او تبیین علل عقب ماندگی کنونی جوامع اسلامی و پیشرفت دنیای غرب است، به نظر ارکون ، در قرن چهارم هجری و قبل از شکل گیری مدرنیته غربی، مدرنیته کوچکی در جهان اسلام توسط معتزله شکل گرفته بود. او در پی جستجوی علل شکست مدرنیته اسلامی و رهایی جهان اسلام از وضعیت نا بهنجار فعلی، پروژه «نقد عقل اسلامی» را مطرح می کند؛ پروژه ای که هدف آن، با بکاارگیری روش های علوم انسانی فوق الذکر، پرداختن به اندیشه ناپذیر و اندیشه ناشده های میراث اسلامی به منظور شکوفاسازی آن است. تحقیق حاضر با رویکرد تحلیلی انتقادی نشان می دهد که بکارگیری نقد عقل اسلامی به دلیل اتخاذ مبانی مدرنیستی و پسا مدرنیستی متضاد با مبانی اسلامی، نه تنها به شکوفاسازی و بازخوانی علم دینی منجر نمی شود بلکه نتیجه ای جز بازسازی میراث اسلامی بر مبنای سکولاریزم غربی ندارد. شکاکیت، نسبیت، فرهنگی دانستن عقل و خمودگی مضاعف سنت، پیامد حتمی بکارگیری این روش در تحلیل میراث اسلامی است.

Keywords:

ارکون , نقد عقل اسلامی , اسلام شناسی تطبیقی , اندیشه پذیر , اندیشه ناپذیر , اندیشه ناشده , خیال , خیال خانه