فتوت و نسبت آن با عرفان اجتماعی

عرفان یکی از مواریث با اهمیت گذشتگان است که حیات اجتماعی خود را به گونه های مختلفی در میان مذاهب اسلامی ادامه داده است. یکی از انحراف ها و اشکال هایی که متاسفانه در میان عرفا بروز پیدا کرده، انزواطلبی و دوری از متن جامعه بوده است. برای رفع این مشکل، جریان هایی به نام فتوت و نظیر آن در طول تاریخ ایجاد شدند تا بتوانند این نقیصه فردی بودن عرفان را برطرف کنند که می توان آن را نوعی حرکت به سمت عرفان اجتماعی دانست. عرفان اجتماعی، عرفانی است که علاوه بر سلوک فردی، سلوک اجتماعی در آن نقش پررنگی دارد و عارف تلاش می کند با تزکیه نفس خود، کاری پیامبرگونه انجام دهد و جامعه را نیز به سمت کمالات الهی سوق دهد. عرفان اجتماعی، دارای مراتب مختلفی است و در یک تقسیم بندی می توان آن را به عرفان اجتماعی حداقلی و حداکثری تقسیم کرد. در این مقاله تلاش می شود با بررسی فتوت نامه ها، تفاوت های میان عرفان فردی با عرفان اجتماعی و تفاوت میان عرفان اجتماعی حداقلی با عرفان اجتماعی حداکثری بیان شود.

Keywords:

فتوت , عرفان عملی , عرفان اجتماعی , عرفان حد اکثری , تزکیه , عبدالرزاق کاشانی