نقش عوامل فرهنگی و اجتماعی در نقش پردازی بر اسطرلاب های صفوی

اسطرلاب ها به عنوان پیشرفته ترین ابزار نجومی، در دوران اسلامی مورد توجه زیادی بودند و در ایران دوره صفوی، ساخت آن ها با به کارگیری دانش های بومی اهمیتی بیش از پیش یافت که نقوش، تزئینات و تغییرات ایجاد شده در آن ها حکایت از آن دارد و به نظر می رسد تحت تاثیر عواملی از جمله عوامل فرهنگی و اجتماعی در این دوره است. هدف پژوهش حاضر شناسایی عوامل فرهنگی و اجتماعی موثر بر نقش آفرینی بر اسطرلاب های صفوی ایران و بررسی تاثیرات آن ها می باشد. در همین راستا این پژوهش به روش توصیفی تحلیلی و با استفاده از منابع تصویری و مکتوب کتابخانه ای و اینترنتی به بررسی عوامل: نجوم و خرافه گرایی، رسمی شدن مذهب تشیع، ملی گرایی، حمایت پادشاهان و پیشرفت هنر فلزکاری و رفاه نسبی اقتصادی طبقات جامعه می پردازد. نتایج پژوهش نشان می دهد که این عوامل موجب رونق حرفه اسطرلاب سازی، بومی سازی دانش آن، فراهم آمدن محیط مناسب برای فعالیت هنرمندان در این رشته و در نتیجه پرکارتر و ظریف تر شدن نقوش اسطرلاب ها شد و در نهایت این نقوش هویت ایرانی، شیعی و صفوی یافتند.

Keywords:

فلزکاری صفوی , اسطرلاب , نقوش اسطرلاب , تزئین اسطرلاب صفوی