سلطنت ملک فیصل (۱۹۲۱-۱۹۳۳) و واکاوی تبعید علمای ایرانی از عراق

به دنبال جنگ اول جهانی، سرزمینی که امروزه عراق نامیده می شود، از امپراتوری عثمانی منفک و تحت قیمومیت بریتانیا قرار گرفت. در این دوره قیومیت، شیعیان عراقی، تحت رهبری علمای شیعی، که اغلب ایرانی بودند، تلاش گسترده ای را به منظور کسب استقلال و خروج اشغال گران از کشور انجام دادند با این وصف، نقش علما در این فرایند و بازتاب های آن به ویژه در سلطنت ملک فیصل، مبهم است و البته به صورت مستقل در این زمینه نیز، پژوهش های چندانی صورت نگرفته است؛ بنابراین هم-چنان با این سوال روبرو هستیم که مواجه ملک فیصل به عنوان دست نشانده دولت انگلیس با علمای معترض به سیطره بیگانگان چگونه بوده و چه بازتاب هایی داشته است؟(سوال) نقش گسترده علمای ایرانی ساکن در عتبات در مقابله با طرح های انگلستان در عراق، باعث گردید تا دولت دست نشانده عراق، به مقابله بانفوذ آنان بیفتند. (فرضیه) این مقاله در پی نشان دادن تلاش معطوف به وظیفه اسلامی علمای و روحانیون ایرانی در رفع اشغال عراق بدون توجه با عنصر ناسیونالیسم است. (هدف) در این پژوهش تلاش گردیده تا با استفاده از شیوه تحلیل محتوا، ضمن مطالعه نحوه برخورد حکومت ملک فیصل با علمای ایرانی اخراج آنان از عتبات مورد بررسی قرار گیرد. (روش) قدرت مندی ناسیونالیسم عربی در حذف علمای شیعی از مبارزات ضداستبدادی و ضد استعماری در عراق با اکثریت شیعه، نکته جدیدی است. (یافته)

Keywords:

عراق , تشیع , مراجع شیعی , ملک فیصل و ایران