نقد و ارزیابی یکی از براهین اثبات واجب الوجود براساس فرض تسلسل

براهین بسیاری برای اثبات واجب‎الوجود صورت بندی و ارائه شده‎اند. در یک دسته‎بندی کلی، می‎توان این براهین را به سه دسته به شرط لا از تسلسل، لابه شرط از تسلسل و به شرط تسلسل تقسیم کرد؛ براین اساس، اکثر براهین اثبات وجود خداوند متعال، در دو دسته لابه شرط و به شرط لا از تسلسل قرار می‎گیرند. موضوع مقاله حاضر، نقد و ارزیابی برهانی است که در مقاله‎ای تحت عنوان «اثبات واجب‎الوجود براساس فرض تسلسل: نگاهی به برهان ابن‎سینا و اقامه برهانی بدیع» در شماره بیست و یکم همین نشریه به چاپ رسیده است. مولفان مقاله‎ی نام‎برده تلاش کرده‎اند تا با فرض تسلسل، و استفاده از برخی اصول فلسفی دیگر، برهانی بدیع ارائه کنند تا در دسته سوم از تقسیم‎بندی فوق قرار گیرد. در مقاله‎ی حاضر سعی شده است تا برهان مذکور با روش تحلیل منطقی، مورد نقد و ارزیابی قرار بگیرد. نتایج حاصل از این بررسی نشان می‎دهد که این برهان اولا، جدای از صدق یا کذب مقدماتش، حاوی برخی اشکالات صوری است، و ثانیا مبتنی بر مقدمه‎ای است که در حالت کلی صادق نبوده و نیازمند بازنگری است. نقایص صوری این برهان را می توان با اعمال تغییراتی در برخی از مقدمات و تدقیق ساختار صوری استدلال برطرف کرد؛ اما تازمانی که مقدمه‎ی کاذب آن با مقدمه‎ای دیگر جایگزین نگردد، یا به‎نحوی اصلاح نشود، برهان یادشده ناتمام است.    

Keywords:

واجب‎الوجود , تحلیل منطقی , تسلسل , تشکیک طولی , اعتبار