نقش التفاتی و کشفی ایده انسان کامل ابن عربی در امامت شیعی، در آثار فیض کاشانی

در سنت عرفانی ابن عربی، بعد از وحدت وجود، مولفه محوری ای با عنوان «انسان کامل» مطرح است. برخی شارحان نیز «انسان کامل» و «توحید» را دو مساله اساسی عرفان نظری دانسته اند. ولایت، مقام خلیفهاللهی، تصرف در عالم و سریان در آن، خزانه دار اسرار الاهی و آینه دانایی و شاهی حق، پاره ای از ویژگی های انسان کامل است. بنابراین مولفه انسان کامل، همانند مفهوم «قیم کتاب» سهروردی، همان اوصاف امام در احادیث شیعی را دارد و مخاطب شیعی، آن را به مصداق «امام» بسیار نزدیک می یابد. ایده انسان کامل در منظومه فکری فیض کاشانی به عنوان متفکری شیعی سبب شده او به آن دسته از روایاتی که در میان اندیشمندان شیعی به ویژه متکلمان، کمتر مورد توجه قرار گرفته، التفات دوباره و جدی کرده است؛ و با استمداد از ایده یادشده، به کشف دلالت های پنهان آیات و روایات و یا تثبیت دلالت های آشکار آن ها بپردازد. در این جستار، نقش التفاتی انسان کامل در امامت مطرح شده است و بر اساس آثار فیض کاشانی و نیز در پرتو ایده انسان کامل، از چگونگی کشف دلالت های پنهان روایات در باب جایگاه وجودی امام و تثبیت دلالت های آشکار آن بحث می شود.  

Keywords:

انسان کامل , امام , ابن عربی , فیض کاشانی