بررسی وضعیت هیدروشیمیایی آبخوان دشت خوی و تعیین منشا آنومالی های احتمالی

دشت خوی یکی از مراکز اصلی صنعتی و کشاورزی استان آذربایجان غربی می باشد که آب مورد نیاز کشاورزی، صنعت و شرب این دشت عموما توسط آب های زیرزمینی تامین می شود، لذا کیفیت آب های در دسترس این دشت بسیار مهم به نظر می رسد. کیفیت آب های زیرزمینی عموما وابسته به فرآیندهای هیدروژئوشیمیایی حاکم بر سیستم منابع آبی می باشد. به این منظور برای درک بهتر فرآیندهای هیدروشیمیایی در آبخوان دشت خوی، روش های گرافیکی و آماری چندمتغیره برای تفسیر نتایج به دست آمده از آنالیز تعداد ۵۴ نمونه برداشت شده از منابع آب زیرزمینی در شهریور ماه سال ۱۳۹۵ به کار برده شد و مشاهده گردید که مقدار آرسنیک بیشتر از حد استاندارد جهانی برای شرب است. نتایج دیاگرام پایپر و دورو نشان داد که تیپ غالب آب زیرزمینی در منطقه کربناته کلسیک و منیزیک، کلروره سدیک و تیپ مختلط است. در آنالیز خوشه ای سلسله مراتبی، نمونه ها در دو خوشه اصلی و پنج زیرخوشه قرار گرفتند. نمودارهای استیف مربوطه، نشانگر هشت گروه کلی با منشا شور، آهکی، بازالتی، ترکیب آذرین و آهکی، ترکیب شور و شیل، ترکیب شیل و آهک (مارن) و اختلاطی تشخیص داده شد. نتایج روش تحلیل عاملی، مدلی سه مولفه ای را برای داده ها پیشنهاد نمود. در مولفه نخست سدیم، کلر، سولفات، بیکربنات، کلسیم و منیزیم به هم وابسته بودند، در مولفه دوم نیترات و آرسنیک با همدیگر ارتباط داشتند، درحالی که در مولفه سوم آهن به طور جزئی با بقیه در ارتباط بود. عامل های اول و سوم منشا زمین زاد و بخشی از عامل دوم، منشا زمین‎ زاد و بخشی منشا انسان زاد دارد.

Keywords:

آرسنیک , روش های آماری چندمتغیره , روش های گرافیکی , فرایندهای هیدروشیمیایی