مکان یابی عملیات اصلاحی ذخیره نزولات آسمانی در عرصه های طبیعی (مطالعه موردی: حوزه آبخیز نازلو چای، ارومیه)

شناسایی محل­های مناسب برای عملیات ذخیره نزولات آسمانی، گامی مهم در راستای تامین آب در حوزه­های آبخیز است. این تحقیق باهدف شناسایی عوامل تاثیرگذار بر نفوذ و ذخیره­ی آب باران برای شناسایی محل­های مناسب برای استفاده از روش های ذخیره نزولات آسمانی در حوزه­ آبخیز نازلو چای ارومیه انجام شد. برای انجام تحقیق؛ ابتدا معیارهای شیب، مقدار بارندگی، کاربری اراضی، بافت و عمق خاک به عنوان عوامل تاثیرگذار بر ذخیره­ی آب باران مشخص شده و با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی وزن معیارهای انتخاب شده برای هر کدام از عملیات اصلاحی به دست آمد. سپس با استفاده از مدل تاپسیس، زیرحوزه­ها نسبت به اجرای عملیات اصلاحی پیتینگ، بانکت، تراس­بندی و کنتورفارو اولویت بندی شدند. نتایج نشان داد اجرای عملیات پیتینگ در حوزه موردمطالعه از اولویت بالاتری برخوردار است، به طوری که آماره حاصل از مدل تاپسیس برای عملیات اصلاحی پیتینگ در زیرحوزه­های یک تا هفت به ترتیب ۰/۹۴، ۰/۲۸، ۰/۲۰، ۰/۳۱، ۰/۰۸،۰/۰۲، ۰/۰۱ به دست آمد که نشان داد، زیر حوزه ی شماره ۱ برای اجرای عملیات اصلاحی پیتینگ نسبت به سایر زیرحوزه­ها از اولویت بالاتری برخوردار است. همچنین برای عملیات اصلاحی بانکت­بندی، تراس­بندی و کنتورفارو، اولویت­بندی زیرحوزه­ها به ترتیب شامل زیر حوزه های سه، دو و چهار به دست آمد. با توجه به این­که اجرای روش­های جمع­آوری آب باران به دلیل پرهزینه بودن و عدم توجیه اقتصادی در اولویت قرار ندارند، اجرای عملیات اصلاحی ذخیره نزولات آسمانی با توجه کم هزینه بودن و اهداف چندمنظوره آن می­تواند بهترین گزینه برای جمع آوری آب باران در حوزه آبخیز نازلو چای باشد. همچنین معیارها و مدل تلفیقی AHP- TOPSIS به کار گرفته شده در این تحقیق می­تواند در خصوص انتخاب عملیات اصلاحی مناسب برای جمع آوری آب باران در حوزه­های آبخیز برای بخش اجرایی کشور راهگشا باشد.

Keywords:

پیتینگ , بانکت بندی , شیب , کنتورفارو , مدل تحلیل سلسله مراتبی و تاپسیس