بررسی تغییرات شوری رودخانه به روش هیدروشیمیایی در مناطق بیابانی (مطالعه موردی: رودخانه نمکلان، استان ایلام)

آب برخی از رودخانه های مناطق خشک و بیابانی، ضمن عبور از برخی سازندهای زمین شناسی شور شده و کیفیت آن کاهش می یابد. پژوهش حاضر به منشایابی شوری رودخانه نمکلان در ناحیه ای گرمسیری در استان ایلام به روش هیدروشیمیایی می پردازد. نمونه گیری از آب این رودخانه در چهار فصل سال، از شش نقطه در طول مسیر رودخانه نمکلان و از دو نقطه از رودخانه گدارخوش قبل و بعد از تلاقی با رودخانه نمکلان انجام گرفت. تیپ آب رودخانه نمکلان، کلرور سدیمی بوده و به دلیل ماندگاری و عدم تغییر معنی دار بیشتر این عناصر در آب، ترکیب شیمیایی آب رودخانه در طول مسیر ثابت است که این موضوع با آزمون آماری t مستقل در سازندهای گچساران و آغاجاری بررسی شد. بر اساس نتایج به دست آمده از آنالیز نمونه ها با استفاده از دستگاه جذب اتمی، میزان املاح و یون های مختلف قبل از تلاقی رودخانه نمکلان به گدارخوش، در رودخانه گدارخوش کمتر بوده، اما پس از اینکه رودخانه نمکلان به گدارخوش می پیوندد، میزان این املاح و یون ها در رودخانه گدارخوش افزایش معنی داری می یابد. علت این تغییر کیفیت، ورود املاح و یون های مختلف از رودخانه نمکلان به رودخانه گدارخوش است. به طوری که حداکثر میزان هدایت الکتریکی، نسبت جذب سدیم و کربنات سدیم باقی مانده در دی ماه در رودخانه نمکلان به ترتیب ۳۳۶، ۷۵ و ۲۳ برابر مقادیر آنها در رودخانه گدارخوش است. با توجه به آنالیز نمونه ها و تیپ آب رودخانه نمکلان مشخص می شود که منشا شوری رودخانه، افق های نمک دار سازند گچساران در منطقه است که به طور عمده در عمق قرار گرفته و در محدوده مورد بررسی رخنمون سطحی ندارند و توسط چشمه مولد رودخانه نمکلان به سطح زمین راه می یابد.  

Keywords:

منشایابی , سازند زمین شناسی , کیفیت آب , شوری , نمکلان