تعریف و واکاوی مفهوم سواد فضای مجازی و نسبت سواد رسانه ای با آن

هم زمان با ورود به قرن ۲۱ سیستم های اطلاعاتی و ارتباطی به طور فزاینده­ای دچار پیچیدگی و همه­جانبه گرایی شدند و کلیه نظام­های اجتماعی زندگی بشر را متاثر از خود کرده­اند و اکنون با گسترش فضای مجازی و زندگی حقیقی، به تدریج فضای مجازی تبدیل به زیست دوم انسان­ها و امتداد زندگی آن­ها شده است و به همین دلیل نیاز به سواد دیگری فراروی ما قرار دارد تا بتوان با بهترین رویکرد در مواجهه با آن قرار گرفت و آن سواد فضای مجازی است. اگرچه برخی از اندیشمندان حوزه سواد رسانه­ای معتقدند سواد فضای مجازی، همان و یا بخشی از سواد رسانه­ ای است، لکن این دو مقوله کاملا مشابه نیستند و در برخی وجوه افتراق دارند. تصور می­شود که این اختلاف نظر برآمده از تقلیل تعریف برخی اندیشمندان از فضای مجازی و خطای آنان در تقلیل تعریف فضای مجازی به رسانه است حال آنکه نظام رسانه­ای تنها ذیل یکی از نظام­های فضای مجازی یعنی نظام فرهنگی اجتماعی می گنجد. روش پژوهش حاضر تحلیل مضمون است که در دو مرحله احصاء مفاهیم و مضامین اساسی نظریات و تعاریف سواد رسانه­ای و سواد فضای مجازی با مطالعات کتابخانه­ای و استخراج نظام موضوعات و مسائل سواد فضای مجازی مبتنی بر تعریف مختار صورت گرفته است. مقاله حاضر خاطرنشان می سازد مفهوم سواد فضای مجازی متمایز از سواد رسانه ای بوده و با احصاء نظام مسائل سواد فضای مجازی آن را مورد بررسی و مداقه قرار می دهد.

Keywords:

سواد فضای مجازی , سواد رسانه ای , نظام مسائل سواد فضای مجازی , نظام های اجتماعی , خط مشی فضای مجازی