بررسی و شناخت معماری کاخ های دوران اشکانی

درباره معماری و شهرسازی دوران اشکانی مطالب پراکنده و ضد و نقیض فراوانی بیان شده است. یکی از نکات مهم در بحث معماری اشکانی مقایسه مدارک معماری دوران اشکانی با دوره های هخامنشی و ساسانی توسط محققان و باستان شناسان می باشد. رویکرد اساسی در مطالعات تاریخ هنر و معماری هر دوره نگاه ویژه به شرایط زمانی و مکانی همان دوره است. ماهیت حکومت هخامنشیان و ساسانیان و توجه به حکومت مقتدر مرکزی ساختن بناهای با شکوه شاهنشاهی را ضروری می کرد. و شرایط خاص دولت اشکانی در مبارزه با اشغالگران خارجی اولویت حکومت ها را تعیین می کرد. علاوه بر آن تنوع استفاده از مواد و مصالح مختلف بومی یکی از خصوصیات اصلی معماری دوران اشکانی است که همین موضوع باعث پدید آمدن سنتهای گوناگون در این عرصه شد، اما در مجموع برخی از بناهای این دوران سبک و سیاق ویژه پارتی دارند. معماران این دوران وارث سنن مختلف بودند؛ از سویی سنت های کهن آسیای مرکزی را با خود به همراه داشتند و از سوی دیگر به ویژگیهای معماری بومی ایرانی می-نگریستند. در کنار آن نفوذ معماری یونانی را نیز می توان بر آن اضافه کرد. با فتح بین النهرین بر این تنوع افزوده شد و سبک تلفیقی معماری اشکانی به گونه دیگری تداوم یافت. استفاده از طرح حیاط مرکزی با پلان استاندارد چهار ایوانی که نمونه آن را می توان در کاخ آشور مشاهده کرد، استفاده از خشت خام و سپس آجر با ملات گچ، ساختن تاقهای عظیم و سپس خلق نخستین گنبدها، ایجاد گچبریهای زیبا و نقاشیهای دیواری کاخ ها را می توان از ویژگیهای معماری دوران اشکانی بیان کرد. این پژوهش با هدف آگاهی بیشتر از معماری و جزئیات هنر معماری در این دوران ضمن معرفی محوطه ها و کاخ های موجود در این محوطه ها، به ویژگیهای معماری این دوران خواهد پرداخت. چرا که کاخ ها تمام ویژگیهای معماری، فرهنگی و اجتماعی و اقلیمی هر دوران را در خود دارد. در این تحقیق از مطالعه کتابخانه ای و استناد به کتب و مقاله های مربوطه و با استفاده از روش تاریخی- توصیفی، به شناخت کاخ های دورره اشکانی و ویژگیهای آنها و عناصر معماری بکار رفته در این بناها می پردازد. کاخ ها همواره نقش شکوهمندی بر معماری داشته و با توجه به ویژگی های بارز خود پایه گذار بسیاری از عناصر و تزئینات در معماری دوره اسلامی شده است. در کاخ های دوران اشکانی با اینکه زمینه برای تقلید از معماری یونانی فراهم بوده، ولی معماری ایران هرگز تن به استفاده کورکورانه از عناصر و ویژگیهای معماری آنها نداده و فرهنگ و اقلیم را در آن لحاظ کرده است.

Keywords:

اشکانیان , پارت , معماری اشکانی , کاخ های اشکانی.