تحلیل کمی وکیفی مولفه های تالیفی و طراحی کتاب درسی(تفسیر موضوعی قرآن کریم: آموزه هایی از فضائل و حقوق اهل بیت (علیه السلام) در قرآن/ فتح الله نجارزادگان)

چگونگی ارائه محتوای کتاب درسی در یادگیری مخاطبان بسیار اثرگذار است و باعث افزایش یادگیری، انگیزش تحصیلی و عامل مهمی در جهت دهی تربیتی و توسعه فعالیت های پژوهشی در مخاطبان خود می شود. کتاب تفسیر موضوعی قرآن کریم و شناخت حقوق اهل بیت (علیهم السلام) در قرآن نیز، یکی از درس های مهم مقطع کارشناسی رشته علوم قرآن و حدیث و تنها تفسیر موضوعی در مقطع سطح دو حوزه های علیمه خواهران است و نکته قابل تامل این است که محتوای این کتاب تا چه اندازه برای مخاطبان قابل درک است. به همین علت جایگاه این کتاب درسی در مسیر علم آموزی بسیار اهمیت دارد. ازاین رو در مقاله حاضر، علاوه بر تحلیل میزان خوانایی کتاب و نوع درک مخاطب، براساس اصول و شاخصه های گزینش و انتخاب محتوا، طراحی و سازماندهی و مولفه های ظاهری کتاب درسی و با روش توصیفی و تحلیلی (با روش های کمی و کیفی) به تحلیل و نقد و ارزیابی آن پرداخته شد. یافته های پژوهشی از پرسش نامه ها و فرم های ارسالی به چهل نفر از خواهران طلبه حوزه علمیه استان تهران و از بیست نفر از استادان سطح دو، سیزده نفر در این پژوهش مشارکت داشتند؛ حاکی از آن است که از نظر خوانایی به روش فرای، ویلیام رومی و کلوز در این کتاب، اصل آسان به مشکل رعایت نشده و آمار به دست آمده نشانگر این است که متن کتاب در سطح استرس و فشار روانی است و با سطح فراگیران تناسب ندارد. همچنین بررسی کتاب از لحاظ اتقان محتوایی و تطبیق آن با ملاک های طراحی کتاب درسی ۵۳.۸  درصد را نشان می دهد که بیانگر آن است که کتاب با معیارهای طراحی آموزشی نیز سازگاری چندانی ندارد. به عبارتی این کتاب اگرچه ۶۱.۵ درصد با اهداف درسی تناسب دارد، اما از حیث مولفه های طراحی آموزشی کاستی های در ارائه پیش سازمان دهنده ها، عدم وجود جدول ها و نمودارهای لازم، عدم استقلال در سوالات پایانی (خودآموز) و همچنین اشکالاتی در سوالات پژوهشی و ... دارد.  

Keywords:

نقد و تحلیل کتاب , طراحی کتاب درسی , روش تحلیل محتوا , تفسیر موضوعی , نجارزادگان