بررسی نیازهای رویشگاهی سماق (Rhus coriaria) به منظور احیای آن در ذخیره گاه جنگلی سماقلوی شهرستان شازند

به­ منظور شناخت نیازهای رویشگاهی گونه سماق با هدف حفاظت، احیاء و توسعه این گونه ارزشمند، ذخیره گاه جنگلی سماق در شهرستان شازند در استان مرکزی انتخاب گردید. در سطح کل عرصه تعداد ۱۴ قطعه­ نمونه مربعی­ شکل با روش نمونه­ برداری تصادفی-  سیستماتیک با ابعاد شبکه ۲۰۰ در۳۰۰ متر پیاده شد. در هر قطعه ­نمونه علاوه بر مشخصات بوم­شناختی، مشخصه­ های کمی مانند ارتفاع پایه اصلی، قطر متوسط تاج و قطر یقه قطورترین پایه ثبت شدند. برای بررسی خصوصیات فیزیکو شیمیایی خاک (نظیر بافت، هدایت الکتریکی، pH، کربن آلی، نیتروژن، فسفر و پتاسیم)، ۲۸ نمونه در دو عمق ۰ تا ۱۵ و ۱۵ تا ۳۰ سانتی متر، برداشت گردید. برای تعیین ارتباط بین ویژگی­های گونه سماق، شرایط رویشگاهی و خصوصیات خاک، از آنالیز تطبیقی کانونی (CCA) استفاده شد. همچنین برای تعیین تاثیر جهت جغرافیایی بر ارتفاع و قطر تاج درختچه سماق از آزمون کروسکال والیس استفاده شد. نتایج نشان داد که اثر جهت شیب بر قطر تاج و ارتفاع درختچه سماق معنی دار است. براساس نتایج، بیشترین قطر تاج گونه سماق در جهت شمالی مشاهده گردید (۱۰۰/۲۰ سانتی­متر). همچنین از لحاظ ارتفاع نیز بیشترین مقدار در جهت شمالی (۱۱۲/۳۰ سانتی­متر) مشاهده شد. نتایج آنالیز تطبیقی کانونی برای پوشش گیاهی و عمق اول خاک توانست قطعات­ نمونه دارای گونه سماق را به­خوبی از سایر قطعات ­نمونه جداسازی نماید و مشخص شد که قطعات­ نمونه دارای سماق، بیشترین ارتباط مثبت را با pH خاک در عمق اول داشته ­اند (۴۴ درصد). همچنین نتایج آنالیز تطبیقی کانونی برای پوشش گیاهی و عمق دوم خاک نشان داد که  قطعات­ نمونه دارای سماق، بیشترین ارتباط مثبت را با پتاسیم و هدایت الکتریکی خاک دارند (به ­ترتیب ۶۰ و ۵۷ درصد). درکل نتایج تحقیق نشان داد که قطعات­ نمونه دارای گونه سماق از pH، فسفر، نیتروژن، پتاسیم، ماده آلی، سلیت و هدایت الکتریکی بیشتری برخوردار بودند. از آنجا که شناسایی مشخصات اختصاصی هر رویشگاه جهت توسعه استراتژی ­های احیاء و توسعه ضروری است، باتوجه به نتایج بدست آمده پیشنهاد می­ شود که در هسته مرکزی این ذخیره ­گاه حاصلخیزی خاک تقویت شود.

Keywords:

Nitrogen , Soil pH , Sumac , Vegetative characteristics , سماق , نیتروژن , ویژگی های رویشی , pH خاک