روانسنجی ابزارهای سنجش سلامت (۲): بررسی روایی سازه و ملاکی، پایایی و قابلیت پاسخ گویی به تغییرات

مقدمه: چگونگی روانسنجی یک ابزار نشان دهنده کیفیت آن ابزار است. اغلب ابزارهای طراحی شده، همه ملاکهای روانسنجی را مد نظر قرار ندادهاند. مواد و روش کار: حاضر با بررسی متون موجود فارسی و انکلیسی به شرح بررسی روایی سازه، پایایی و قابلیت پاسخگویی به عنوان خصوصیات مهم روانسنجی ابزارهای سنجش سلامت پرداخته است. همچنین اثر سقف و کف و تفسیرپذیری نیز شرح داده شده است. یافته ها: برای تامین روایی سازه نیز روش های مختلفی وجود دارد که شامل روایی ساختاری، آزمون فرضیه و نیز، روایی همگرا، افتراقی و بین فرهنگی است. روایی ملاکی نیز بخشی از روایی است که در صورت قابلیت انجام به ارتقای کیفیت ابزار کمک می کند. طراحان ابزار نباید به انجام تحلیل عاملی به تنهایی بسنده کنند و باید دیگر روشهای تامین روایی سازه را نیز برای افزایش اعتبار ابزار خود استفاده نمایند. پایایی بخش مهمی از روانسنجی است که شامل همبستگی درونی، ثبات، هم ارزی و خطای استاندارد ابزار است. طراحان ابزار اغلب به همبستگی درونی و گاه به بررسی ثبات پرداخته اند. بررسی خطای استاندارد ابزار به عنوان جزء مهمی از پایایی در اغلب ابزارهای طراحی شده مورد غفلت واقع شده است. قابلیت پاسخگویی در صورتی تایید می شود که کمترین تغییر قابل اهمیت از لحاظ کلینیکی از کمترین تغییر قابل تشخیص توسط ابزار بیشتر باشد. همچنین از سطح زیر محنی ROC نیز برای بررسی قابلیت پاسخگویی می توان استفاده کرد. اثر سقف و کف در صورتی وجود دارد که بیش از ۱۵% پاسخگویان به ترتیب حداکثر یا حداقل نمره قابل دستیابی را کسب کنند. بحث و نتیجه گیری: آشنایی با اصول ترجمه و طراحی ابزار و بررسی معیارهای روانسنجی می تواند به پژوهشگران کمک کند تا به ابزاری معتبر برای پژوهش خود دست یابند.  

Keywords:

Psychometric properties , Construct validity , Reliability , Responsiveness , روانسنجی , روایی سازه , پایایی , قابلیت پاسخگویی , ابزار سنجش سلامت